สมอง อวัยวะสำคัญที่ควบคุมทุกการทำงานของระบบภายในร่างกาย การเกิดเนื้องอกในสมอง แม้จะเป็นเรื่องที่ฟังดูน่ากลัว แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าจะเป็นอันตรายถึงชีวิตเสมอไป เนื้องอกในสมองมีหลายชนิด ทั้งที่เป็นเนื้อร้ายและไม่ใช่เนื้อร้าย หากสังเกตว่าตัวเองหรือคนในครอบครัวมีอาการที่อาจเป็นความเสี่ยงที่จะมีเนื้องอกในสมอง ควรเข้าปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยและให้ได้รับการรักษาที่เหมาะสม
Key Takeaways
- เนื้องอกในสมอง (Brain Tumor) คือภาวะที่ก้อนเนื้อในสมองเจริญเติบโตผิดปกติ ส่งผลต่อการทำงานของระบบประสาทและสมอง
- เนื้องอกที่พบในสมองไม่ได้เป็นมะเร็งเสมอไป
- อาการเสี่ยงของโรคเนื้องอกในสมอง ได้แก่ ปวดหัวเรื้อรัง อาเจียน ตาพร่ามัว หรือแขนขาอ่อนแรง เป็นต้น
- การรักษาโรคเนื้องอกสมองมีได้หลายวิธี ทั้งการผ่าตัด การฉายแสง และการรับยาเคมีบำบัด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับตำแหน่งและชนิดของเนื้องอก
- เนื้องอกในสมองหลายชนิดสามารถรักษาให้หายขาดได้ หากได้รับการวินิจฉัยตั้งแต่เนิ่นๆ
สารบัญบทความ
- เนื้องอกในสมอง คืออะไร
- ระดับความรุนแรงของเนื้องอกในสมอง
- เนื้องอกในสมอง เกิดจากอะไร
- อาการที่มักพบในกลุ่มผู้เสี่ยงเป็นโรคเนื้องอกในสมอง
- แนวทางการรักษาของโรคเนื้องอกในสมอง
- ภาวะแทรกซ้อนที่พบได้จากโรคเนื้องอกในสมอง
- เนื้องอกในสมอง รู้ตัวเร็วรักษาหายได้ที่โรงพยาบาลพระราม 9
- คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเนื้องอกในสมอง
เนื้องอกในสมองคืออะไร?
เนื้องอกในสมอง (Brain Tumor) คือ ภาวะที่ก้อนเนื้อในสมองเจริญเติบโตผิดปกติ จนทำให้เนื้อเยื่อที่โตไปเบียดเนื้อสมองและเส้นประสาท ส่งผลให้ระบบการทำงานต่าง ๆ ของร่างกายผิดปกติ เช่น ปวดหัวแบบไม่มีสาเหตุ ตาพร่ามัว กล้ามเนื้ออ่อนแรง แขนขาอ่อนแรง เป็นต้น
โดยส่วนใหญ่เนื้องอกในสมองมักจะถูกเหมารวมว่าเป็นมะเร็งสมอง แต่ในความเป็นจริงแล้วไม่ใช่เสมอไป เพราะเนื้องอกในสมองสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
เนื้องอกในสมองที่เกิดจากเซลล์ที่ไม่ใช่เนื้อร้าย
เนื้องอกภายในสมองที่เกิดจากเซลล์ในระบบประสาทแบ่งตัวผิดปกติที่ไม่ใช่เนื้อร้าย(Benign tumor) เป็นเนื้องอกที่เติบโตช้า ไม่ลุกลามไปยังเนื้อเยื่อส่วนอื่น และมักจะไม่กลับมาเป็นซ้ำหลังการรักษา แต่การเจริญเติบโตของเนื้อเยื่อส่วนนี้หากปล่อยไว้อาจกดทับเนื้อสมองโดยรอบและก่อให้เกิดความผิดปกติทางร่างกายได้ ซึ่งเนื้องอกประเภทนี้สามารถเกิดได้หลายตำแหน่งในสมอง ได้แก่ เยื่อหุ้มสมอง เส้นประสาทสมอง หรือต่อมใต้สมอง เป็นต้น
เนื้องอกในสมองที่เกิดจากเซลล์มะเร็ง
เนื้องอกภายในสมองที่เกิดจากเซลล์มะเร็งหรือเนื้องอกชนิดร้ายแรง (Malignant tumor) เป็นเนื้องอกที่เติบโตเร็ว ลุกลามไปยังเนื้อเยื่อสมองส่วนอื่น และมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้อีกหลังการรักษา โดยมะเร็งสมองอาจเริ่มต้นในสมองเอง (Primary brain tumor) หรือแพร่กระจายมาจากมะเร็งที่อวัยวะอื่น (Metastatic brain tumor) ได้เช่นกัน
ซึ่งเนื้องอกภายในสมองที่เกิดจากเซลล์มะเร็งหากตรวจพบช้าจะรักษาหายได้ยาก และมีความเสี่ยงที่จะเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
ระดับความรุนแรงของเนื้องอกในสมอง
นอกจากประเภทของเนื้องอกในสมองแล้ว ยังสามารถแบ่งระดับความรุนแรงได้อีกด้วย โดยพิจารณาจากลักษณะการเจริญเติบโตของเซลล์เนื้องอก และโอกาสที่จะกลับมาเป็นซ้ำหลังการรักษา (WHO Classification of CNS Tumors) ซึ่งแต่ละระดับมีความแตกต่างกันดังนี้
- ระดับที่ 1 : เป็นเนื้องอกชนิดที่ไม่ร้ายแรง โดยเซลล์เนื้องอกมีการเจริญเติบโตช้า ไม่แพร่กระจายไปยังเนื้อเยื่อสมองส่วนอื่น สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยการผ่าตัด และมีโอกาสน้อยที่จะกลับมาเป็นซ้ำ
ระดับที่ 2 : เป็นเนื้องอกชนิดก้ำกึ่งระหว่างไม่ร้ายแรงและร้ายแรง มีการเจริญเติบโตช้ากว่าระดับ 3 และ 4 แต่ก็มีโอกาสแพร่กระจายไปยังเนื้อเยื่อสมองส่วนอื่นได้ การรักษาสามารถทำได้แต่ไม่หายขาด และมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้ - ระดับที่ 3 : เป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรง เซลล์เนื้องอกมีการเจริญเติบโตเร็วและแพร่กระจายไปยังเนื้อเยื่อสมองส่วนอื่นได้ การรักษามุ่งเน้นไปที่การควบคุมการเจริญเติบโตของเนื้องอกและบรรเทาอาการ ช่วยยืดอายุของผู้ที่เป็นโรคเนื้องอกในสมองได้อีกหลายปี
- ระดับที่ 4 : เป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรงมาก เซลล์เนื้องอกมีการเจริญเติบโตและแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ทำให้การรักษายากและมีพยากรณ์โรคที่ไม่ดี
เนื้องอกในสมองเกิดจากอะไร?
ในตอนนี้ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดว่าเนื้องอกในสมองเกิดจากอะไร แต่ในทางการแพทย์พบว่ามีหลายปัจจัยที่อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดเนื้องอกได้ ดังนี้
- อายุ : มะเร็งสมองพบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ แต่พบในผู้สูงวัยมากกว่า โดยเฉพาะอายุ 50 ปีขึ้นไป
- พันธุกรรม : ความผิดปกติทางพันธุกรรมส่งผลต่อการเกิดเนื้องอก
- การได้รับรังสี : การได้รับรังสีบริเวณศีรษะโดยตรง อาจเพิ่มความเสี่ยงในอนาคต
- ระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง : ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ เช่น ผู้ป่วย HIV/AIDS หรือผู้ที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน อาจมีความเสี่ยงสูงขึ้น
- การสัมผัสสารเคมี : การสัมผัสสารเคมีบางชนิด เช่น สารเคมีที่ใช้ในอุตสาหกรรม อาจเพิ่มความเสี่ยง (ยังไม่ยืนยันและต้องการการศึกษาเพิ่มเติม)
- ประวัติครอบครัว : หากมีบุคคลในครอบครัวมีประวัติเป็นมะเร็งสมอง อาจเพิ่มความเสี่ยงเล็กน้อย
อาการที่มักพบในกลุ่มผู้เสี่ยงเป็นโรคเนื้องอกในสมอง
กลุ่มผู้เสี่ยงเป็นโรคเนื้องอกในสมอง ความผิดปกติที่พบได้บ่อย มีดังนี้
- มีอาการปวดหัวเรื้อรังรักษาไม่หาย ไม่ทราบสาเหตุ และปวดหัวติดตามกันยาวนานหลายเดือน โดยไม่มีช่วงที่หายปวดสนิท
- ตาพร่ามัว เห็นภาพซ้อน คลื่นไส้อาเจียน เวียนหัว
- แขนขาอ่อนแรง ทรงตัวได้ไม่ดี เดินลำบาก พูดไม่ชัด หรือกลืนลำบาก
- บุคลิกเปลี่ยน อารมณ์ฉุนเฉียวง่าย พูดไม่เป็นคำหรือพูดฟังเข้าใจยาก
- มีอาการซึม ไม่สดใสโดยไม่ทราบสาเหตุ
- มีอาการชักเกร็ง หรือเป็นเหน็บชาครึ่งซีกร่างกายหรือใบหน้าเป็นๆหายๆ
กลุ่มอาการดังกล่าวข้างต้นเป็นเพียงอาการที่พบได้บ่อยในผู้ที่เป็นโรคเนื้องอก ทั้งนี้ เพื่อให้มั่นใจและได้รับการรักษาได้อย่างทันท่วงที ควรเข้ารับการวินิจฉัยโรคโดยประสาทแพทย์ เพื่อทำการซักประวัติ ตรวจร่างกายโดยละเอียด และพิจารณาตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองหรือตรวจสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กเพื่อหาสาเหตุของอาการอย่างละเอียด ในกรณีที่พบว่ามีก้อนเนื้อในสมอง อาจจำเป็นต้องมีการผ่าตัดเพื่อนำชิ้นเนื้อไปวิเคราะห์เพื่อการวินิจฉัยโรคที่แม่นยำมากยิ่งขึ้น
แนวทางการรักษาของโรคเนื้องอกในสมอง
แนวทางการรักษาของโรคเนื้องอกในสมองมีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับลักษณะอาการ ประเภทของเนื้องอก และระดับความรุนแรงของโรคในขณะนั้น โดยส่วนใหญ่แล้วแนวทางการรักษาของโรคเนื้องอก มี 3 วิธีหลัก ๆ ดังนี้
- ผ่าตัด
การผ่าตัดเหมาะสำหรับการรักษาเนื้องอกสมองที่อยู่ในจุดที่สามารถผ่าตัดได้ง่าย และไม่เสี่ยงจะเกิดอันตรายกับเนื้อสมองส่วนสำคัญและเส้นประสาท โดยการผ่าตัดเนื้องอกในสมองจะมีวัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้
- การผ่าตัดเพื่อนำเนื้องอกออกทั้งหมด
- การผ่าตัดเพื่อกำจัดเนื้องอกให้ได้มากที่สุด (แต่อาจจะไม่ทั้งหมด)
- การผ่าตัดเพื่อนำเนื้องอกบางส่วนมาตรวจสอบ
- ฉายแสง
การฉายแสงเป็นวิธีการรักษาเนื้องอกที่ใช้เทคโนโลยีเครื่องฉายรังสีเข้ามาช่วยกำจัดเซลล์เนื้องอกที่เจริญเติบโตผิดปกติ โดยวิธีการนี้จะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดความเสียหายของเซลล์สมองในบริเวณรอบเนื้องอกจากการกดเบียด รวมไปถึงยังสามารถกำหนดความเข้มข้นของพลังงานเพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพและแม่นยำมากยิ่งขึ้น
- ใช้ยาต้านเนื้องอก
ยาต้านหรือเคมีบำบัด เป็นอีกหนึ่งวิธีการรักษาเนื้องอกในกรณีที่หลังผ่าตัดหรือฉายแสงแล้วไม่สามารถกำจัดเนื้องอกภายในสมองได้หมด โดยแพทย์มักจะพิจารณาให้ใช้ยาต้านเนื้องอกร่วมกับการผ่าตัดหรือฉายแสงเพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด
ภาวะแทรกซ้อนที่พบได้จากโรคเนื้องอกในสมอง
นอกจากอาการทั่วไปที่พบได้ในผู้มีเนื้องอกสมองแล้ว ยังมีอาการแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนี้
- ประสาทการรับรู้เสื่อมถอย พูดไม่ชัด ได้รับกลิ่นน้อยลง หูไม่ค่อยได้ยิน และตามองไม่ค่อยเห็น
- แขนขาอ่อนแรงจนเกิดอาการอัมพาตครึ่งซีก
- สูญเสียความทรงจำ เริ่มจำเหตุการณ์ต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันไม่ได้
- การปัญหาเกี่ยวกับการขับถ่ายและการเคลื่อนไหวร่างกาย ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น กระเพาะปัสสาวะหรือปอดอักเสบร่วมด้วย
เนื้องอกในสมอง รู้ตัวเร็วรักษาหายได้ที่โรงพยาบาลพระรามเก้า
เนื้องอกในสมองเป็นโรคที่มีความอันตราย แม้ว่าจะไม่ใช่มะเร็งเสมอไป แต่ก็อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพและชีวิตในระยะยาวได้ การมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรค การหมั่นสังเกตอาการผิดปกติ และการรีบปรึกษาแพทย์เมื่อมีอาการที่ต้องสงสัย เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้ได้รับการรักษาโรคนี้ตั้งแต่เนิ่นๆ สามารถช่วยลดความพิการและภาวะแทรกซ้อนในระยะยาวได้
หากพบว่าตัวเองหรือคนในครอบครัวมีอาการอยู่ในกลุ่มเสี่ยงที่จะเป็นโรคเนื้องอกในสมอง แนะนำเข้ารับการวินิจฉัยโรคได้ที่ ศูนย์สมองและระบบประสาทโรงพยาบาลพระรามเก้า ซึ่งมีทีมประสาทแพทย์และประสาทศัลยแพทย์ที่มีประสบการณ์และความเชี่ยวชาญในการรักษาโรคเนื้องอกในสมอง อีกทั้งมีความพร้อมของเครื่องมือในการตรวจวินิจฉัย ทั้งการตรวจสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI scan) และตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมอง (CT scan) รวมไปถึงเครื่องมือในการผ่าตัดที่ทันสมัย ทำให้การรักษาโรคเนื้องอกในสมองเป็นเรื่องที่ไม่ยุ่งยากและปลอดภัย
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
- Facebook : Praram 9 hospital
- Line : @Praram9Hospital
- โทร. 1270
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเนื้องอกในสมอง
1. อาการใดบ้างที่ต้องพบแพทย์โดยด่วน?
หากพบว่ามีอาการปวดศีรษะรุนแรงจนทนไม่ไหวหรือปวดเรื้องรังเป็นระยะเวลานานไม่หาย แขนขาอ่อนแรง ชักเกร็ง พูดไม่ชัดปากเริ่มเบี้ยว แนะนำให้เข้าพบแพทย์โดยด่วนเพื่อได้รับวินิจฉัยที่แม่นยำ และได้รับการรักษาโรคที่ถูกต้องต่อไป
2. เนื้องอกในสมองรักษาหายไหม?
การรักษาเนื้องอกในสมองจะหายขาดหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น ประเภทของเนื้องอก ความรุนแรงของอาการในขณะนั้น ตำแหน่ง ขนาด และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย โดยทั่วไปนั้นหากเป็นเนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรงและอยู่ในตำแหน่งที่สามารถผ่าตัดออกได้หมดนั้นมีโอกาสหายขาดสูง และมักจะไม่กลับมาเป็นซ้ำ แต่หากเป็นเนื้องอกชนิดรุนแรงหรือมะเร็ง แม้ว่าจะผ่าตัดนำเนื้องอกออกแล้วก็ตามอาจไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถช่วยยืดอายุผู้ป่วยให้มีอายุยืนยาวต่อไปได้
References
Brain tumours. (2023, June 12). NHS. https://www.nhs.uk/conditions/brain-tumours/
Brain Tumors and Brain Cancer. (n.d.). Johns Hopkins Medicine. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/brain-tumor
Brain tumour symptoms. (2023, January 19). Cancer Research UK. https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/brain-tumours/symptoms
