Author: [email protected]

กุมารเวช: เพิ่งคลอดบุตรช่วงที่อยู่ ร.พ. ลูกชายตัวเหลือง ส่องไฟแล้วหายเป็นปกติแล้ว แต่ยังสงสัย คำถาม เพิ่งคลอดบุตรได้ประมาณ 2 อาทิตย์ ช่วงที่อยู่ ร.พ. ลูกชายตัวเหลือง คุณหมอบอกว่าต้องส่องไฟไม่มีอันตราย ส่องไฟแล้วก็จะหายเหลือง ตอนนี้ลูกชายหายเป็นปกติแล้ว แต่ยังสงสัยว่าไฟที่ส่องทำให้ลูกหายตัวเหลืองได้อย่างไร คุณหมอยังบอกด้วยว่ากลับบ้านให้นำลูกมาโดนแดดอ่อนๆ ตอนเช้า ก็จะช่วยให้หายเหลืองได้ดีขึ้น ไม่ทราบว่าไฟที่ ร.พ. ส่องกับแสงแดด เหมือนหรือต่างกันตรงไหนค่ะ คำตอบ โดย แพทย์หญิงเดือนเพ็ญ วันทนาศิริ ลูกชายมีภาวะตัวเหลืองหลังคลอดจึงเกิดจากสารที่เรียกว่า บิลิรูบิน ไปเกาะตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย ทำให้เห็นผิวหนัง, ตา มีสีเหลือง ปกติร่างกายจะมีการสร้างสารบิลิรูบินและทำลายขับถ่ายสารออกไป เด็กปกติจะมีตัวเหลืองจางๆ เมื่ออายุ 3 – 4 วัน และหายไปเมื่ออายุประมาณ 7 วัน ในภาวะบางอย่างร่างกายจะมีการสร้างสารนี้มากขึ้น หรืออวัยวะที่ทำลายและขับถ่ายสารนี้ไม่ทำงาน ก็จะเกิดทำให้มีตัวเหลืองขึ้น ภาวะเหล่านี้ เช่น หมู่เลือดของมารดาและทารกไม่เหมือนกัน เม็ดเลือดแดงผิดปกติ การติดเชื้อและท่อน้ำดีอุดตัน เมื่อสารบิลิรูบินมากผิดปกติก็จะไปเกาะตามอวัยวะต่างๆ รวมทั้งสมองทำให้มีการทำงานผิดปกติ เราจึงต้องรีบรักษาภาวะตัวเหลืองที่ผิดปกติ โดยการกำจัดและหาสาเหตุที่ทำให้เกิดตัวเหลือง การรักษามี 2 วิธี คือ การฉายแสง แสงจะทำปฏิกริยากับสารบิลิรูบิน ทำให้เกิดการทำลายและขับถ่ายออกจากร่างกาย เด็กจะถูกปิดตาเพื่อป้องกันไม่ให้แสงทำอันตรายต่อตา ถอดเสื้อผ้า และนำไปนอนใต้เครื่องฉายแสง ส่วนอีกวิธี คือ การเปลี่ยนถ่ายเลือด จะทำกรณีเด็กตัวเหลืองมากไม่สามารถทำให้ลดลงโดยการฉายแสงได้ทัน ส่วนแสงแดดก็สามารถทำให้ตัวเหลืองลดลงได้ กรณีเด็กตัวเหลืองไม่มาก เนื่องจากทำได้ลำบากต้องถอดเสื้อผ้าและนำไปผึ่งแดดช่วงแดดอ่อน เพราะถ้าแดดจ้าก็จะร้อนเกินไป ถ้าอากาศหนาวการถอดเสื้อผ้าก็จะหนาวเกินไป

กุมารเวช: หลับตาย…สายใจของแม่ หลับตาย…สายใจของแม่ โดย คณะแพทย์โรงพยาบาลพระรามเก้า ชื่อเรื่องฟังแล้วใจหาย มีด้วยหรือที่ทารกเข้านอนแล้วก็หลับไม่ตื่น เคยได้ยินแต่ผู้ใหญ่อายุมาก ชราภาพแล้วปลิดจากขั้วเหมือนใบไม้แห้งกรอบ และคนอีสานที่ไปขายแรงงานยังถิ่นไกล กินแต่ข้าวเหนียวจิ้มแจ่วแล้วไหลตาย แต่เชื่อหรือไม่ว่าจากสถิติของทารกที่หลับตายพบว่าทารกมีอายุระหว่าง 1 เดือน ถึง 1 ปี โดยทารกจำนวน 95% มีอายุต่ำกว่า 6 เดือน ส่วนใหญ่มีอุบัติการสูงสุดเมื่อทารกอยู่ระหว่าง 2 เดือน ถึง 4 เดือน ลองนึกภาพเด็กทารกอายุ 3 เดือน กำลังน่ารักน่าชัง แม่เห่กล่อมจนหลับพริ้มอยู่ข้างกาย ตื่นเช้าขึ้นมาตัวเขียวและเย็นเฉียบ แม่เขย่าปลุกเท่าไรก็ไม่ตอบสนองเสียงหวีดร้องของแม่ที่หัวใจแตกสลายจะดังแค่ไหนคงวาดภาพออก ในประเทศที่เจริญแล้ว เช่น สหรัฐอเมริกา “หลับตาย” (Sudden Infant Death Syndrome:SIDS) เป็นสาเหตุของการตายในทารกอายุต่ำกว่า 1 ปีเป็นอันดับที่ 1 การตายกระทันหันแบบนี้พ่อแม่ยอมรับไม่ได้เลย พาไปโรงพยาบาลให้หมอช่วย ในประเทศไทยเราไม่ได้พบบ่อยนักคงเป็นเพราะเมื่อทารกหลับตาย พ่อแม่ไม่พามาโรงพยาบาล เพราะเห็นว่าหมอคงช่วยให้ฟื้นไม่ได้ เราเป็นชาวพุทธจะรับเรื่องการตายได้เร็ว เพราะ “แล้วแต่บุญกรรมหรือทำบุญมาเท่านี้” คุณยายของข้าพเจ้าเคยเล่าให้ฟังว่าเมื่อคุณยายแต่งงานกับคุณตาได้ไม่นาน ก็มีลูกคนแรกมาเชยชมเป็นหญิงผิวขาวเนียน ตาโต ผมดำขลับ เหมือนตุ๊กตา คุณยายตั้งชื่อให้ว่า หนูริกิ ริกิอ้วนจ้ำม่ำ กินเก่ง หัวเราะเก่ง เพื่อนบ้านขอบขออุ้มเพราะน่ารักเหลือหลาย คุณยายจำได้ว่าริกิโตจนเริ่มคว่ำได้แล้ว ก่อนที่จะเกิดเรื่องขึ้น มีชายแปลกหน้าเดินเข้ามาในบ้านขณะที่คุณยายกำลังอุ้มริกิเดินอยู่หน้าบ้านชายแปลกหน้าถามทางไปบ้านเพื่อนแถวนั้น คุณยายก็ชี้ทางให้ก่อนจะออกจากบ้านเขาออกปากขออุ้มหนูริกิ คุณยายใจดีก็ให้อุ้ม เขาอุ้มเชยชมอยู่ครู่ใหญ่ ก็ส่งคืนให้แล้วพูดว่า “น่ารักเหมือนลูกเทวดา ไม่น่าเชื่อว่าจะมีเด็กน่ารักอย่างนี้บนพื้นดิน” คุณยายรู้สึกใจหายวาบ ตัวเย็นรับริกิมาโอบกอดไว้อย่างกลัวจะหลุดหายเขาหัวเราะหึๆ แล้วก็เดินจากไป คืนนั้นคุณยายกลุ่มริกิจนหลับคาเต้านมแล้วก็วางไว้ข้างตัวบนที่นอน รุ่งเช้าริกิตัวเขียว เย็นเฉียบ ไม่มีอาการใดที่แสดงให้เห็นว่ายังมีชีวิตอยู่ คุณยายหัวใจแตกสลาย เป็นลมสลบแล้วสลบอีก เมื่อเล่าเรื่องนี้ให้ข้าพเจ้าฟัง คุณยายบอกว่าเทวดาคงจะมารับกลับ และมาบอกให้รู้ว่าหนูริกิคือเทวดาหนีมาเกิดในโลกมนุษย์ เมื่อคิดอย่างนี้คุณยายก็รู้สึกดีขึ้น มีลูกต่อมาเป็นแถวถึง 11 คน สมัยนั้นข้าพเจ้ายังเรียนชั้นมัธยมตอนต้น คิดว่าตัวเองเชื่อคุณยายเรื่องหนูริกิหนีมาเกิดในโลกมนุษย์ แต่เดี๋ยวนี้ข้าพเจ้าเป็นหมอเด็ก วินิจฉัยโรคของป้าริกิได้ว่าคงเป็นเหยื่อคนหนึ่งของโรคหลับตายหรือ SIDS ขณะเรียนแพทย์ไม่มีใครสอนเรื่องนี้กันเท่าใดนัก เพราะไม่พบ “หลับตาย” ในเมืองไทยกันบ่อย เมื่อข้าพเจ้าไปทำงานเป็นแพทย์ประจำบ้านแผนกเด็กที่สหรัฐอเมริกา วันหนึ่งอยู่เวรที่ห้องฉุกเฉิน รถพยาบาลพาแม่ลูกคู่หนึ่งเข้ามา แม่กอดห่อผ้าแนบอก ปากร้องหวีดและโวยวาย น้ำตานองหน้า ผมเป็นกระเชิง ไม่มีสติสตังติดตัวอยู่เลย คุณพยาบาลเข้าไปแกะห่อผ้าอยู่นาน อธิบายจนสำเร็จยอมส่งห่อผ้าให้เราจากนั้นคุณพยาบาลก็พาเธอออกไปคอยนอกห้องปฐมพยาบาลซึ่งเธอยังคงหวีดร้องไม่ยอมหยุด แถมด้วยการตีอกชกหัวตัวเอง ในห่อผ้านั้นเป็นเด็กทารกอายุราว 3 เดือน อ้วนจ้ำม่ำ แต่ตัวเขียวคล้ำ และเย็นเฉียบ เราพยายามปฏิบัติการช่วยชีวิต แต่ไร้ผล เพียงครู่เดียวญาติพี่น้องของแม่เด็กก็มากันเต็มไปหมดนับได้เกินห้าสิบคน คุณพยาบาลบอกว่าเป็นพวกยิปซี พวกนี้อยู่เป็นกลุ่มก้อนรักกันเหมือนพี่น้องรับผิดชอบต่อคนในกลุ่มดีมาก เมื่อสามีของแม่เด็กเข้ามา คำแรกที่เขาถามข้าพเจ้าก็คือ “เด็กตายแล้วใช่ไหม” ข้าพเจ้าโกรธมาก นี่ไม่ใช่เวลาที่จะมาโทษกัน นี่เป็นเวลาที่ต้องปลอบโยนเห็นใจกัน ข้าพเข้าอธิบายให้เขาฟังว่าไม่ใช่การนอนทับตายแต่เป็นการหลับตายที่ยังไม่มีใครรู้สาเหตุ ในวงการแพทย์รู้สาเหตุของการหลับตายของเด็กแต่เพียงว่าเด็กที่มีอัตราเสี่ยงสูงต่อการหลับตาย ได้แก่ เด็กคนนั้นเคยมีพี่หลับตายมาก่อน, เป็นเด็กผู้ชายกินนมขวดเพิ่มผ่านการเจ็บไข้ได้ป่วยมาหยกๆ , มีคนสูบบุหรี่ในบ้าน หรือนอนคว่ำบนที่นอนซึ่งนุ่มนิ่ม ความจริงอัตราเสี่ยงพบได้ตั้งแต่แม่ตั้งครรภ์แล้ว โดยแม่ที่สูบบุหรี่ติดยาเสพติดลูกก็มีอัตราเสี่ยงต่อการหลับตายสูงเด็กที่คลอดน้ำหนักตัวเบากว่าสองกิโลครึ่ง หรือเด็กคลอดก่อนกำหนดพวกนี้อัตราเสี่ยงสูงขึ้นเป็นเงาตามตัว จากการผ่าศพเด็กที่หลับตาย จะไม่พบคำอธิบายสาเหตุการตายที่พิสูจน์ได้ว่ามีพยาธิสภาพ สมัยก่อนนี้ในอเมริกานิยมให้เด็กทารกนอนคว่ำ ซึ่งจากการศึกษาพบว่าเด็กที่นอนคว่ำมีอุบัติการหลับตายสูงกว่าเด็กนอนหงาย จึงมีการรณรงค์ให้พ่อแม่รุ่นใหม่จับเด็กนอนหงาย โดยสมาคมกุมารแพทย์ของสหรัฐอเมริกา (American Academy of Pediatrics : AAP) ให้คำแนะนำแก่สังคมทั่วไปให้พร้อมใจกันจับเด็กนอนหงายพบว่าอุบัติการของการหลับตายลดลงร้อยละ 32 คนไทยมีความเชื่อว่านอนคว่ำเด็กจะหัวทุยสวยงามตามอย่างเด็กฝรั่งจึงมีการนอนคว่ำมากขึ้นทุกวัน ไม่มีใครรู้ว่าเพราะคนไทยนอนหงายเราจึงไม่ค่อยหลับตายหรือว่ามีเด็กหลับตายบ้าง แต่พ่อแม่ไม่พามาโรงพยาบาล แต่ถ้าเรานิยมนอนคว่ำเลียนแบบฝรั่งที่เขาเลิกกันแล้ว ใครจะรู้ว่าเราอาจจะมีเด็กหลับตายเพิ่มจำนวนมากขึ้นเหมือนครั้งหนึ่งในอเมริกาก็ได้

กุมารเวช: ไอ คิว (I.Q) ไอ คิว (I.Q) พ.ญ.สุภาพร ปิตวิวัฒนานนท์ IQ เป็นคำที่ทุกคนคงเคยได้ยินกันมานานจนคุ้นเคยกันดี ต่างจาก EQ และ AQ ซึ่งเป็นคำที่ทันสมัยกว่า และเป็นที่สนใจซักถามกันมากในปัจจุบัน อย่างไรก็ตามการที่คนเราจะประสบความสำเร็จพร้อมๆ กับการมีความสุขในชีวิต ก็ควรจะต้องมีองค์ประกอบของทั้ง 3 สิ่งนี้อยู่ในตัวในเกณฑ์ที่เหมาะสม จะขาดสิ่งหนึ่งสิ่งใดไปไม่ได้ เราจะมาคุยกันถึง IQ ก่อนเป็นลำดับแรก คนเราทุกคนจะเกิดมาพร้อมกับลักษณะเฉพาะตัว และถูกหล่อหลอมด้วยสภาพแวดล้อมในภายหลัง IQ หรือความสามารถทางเชาว์ปัญญาก็เป็นสิ่งหนึ่งซึ่งถูกกำหนดมาตั้งแต่แรกเกิด โดยมีปัจจัยด้านพันธุกรรมไปเกี่ยวข้องด้วย และสิ่งแวดล้อมตั้งแต่ในครรภ์ของมารดาจนกระทั่งหลังคลอดก็เป็นปัจจัยอีกอย่างหนึ่งที่มีผลต่อเชาว์ปัญญาเช่นกัน เช่น ภาวะแวดล้อมที่มีการให้ความรัก ความอบอุ่น ให้การกระตุ้นพัฒนาการที่เหมาะสมกับวัย ก็จะมีผลต่อการเสริมสร้างศักยภาพนี้ให ้มากขึ้น หรือในทางกลับกันก็บั่นทอนให้ลดลงได้เชาว์ปัญญาเป็นนามธรรมที่จับต้องไม่ได้ แต่แสดงออกให้เห็นได้ผ่านพฤติกรรมต่างๆ ที่แสดงถึงความสามารถในการเรียนรู้ ความสามารถปรับตัวต่อเหตุการณ์ใหม่ๆ ความสามารถเข้าใจและเชื่อมโยงเหตุการณ์ต่างๆ อย่างมีเหตุผล และเป็นพฤติกรรมที่มีจุดมุ่งหมาย จะเห็นว่าเชาว์ปัญญาไม่ใช่ผลจากความสามารถอย่างใดอย่างหนึ่ง เพราะฉะนั้นเราจึงไม่สามารถนำพฤติกรรมใดเพียงอย่างเดียวไปตัดสินว่าคนๆ นั้นโง่หรือฉลาดได้ เนื่องจากเชาว์ปัญญาเป็นสิ่งที่คนสนใจกันมานาน จึงมีการคิดมาตรวัดเชาว์ปัญญาขึ้นเพื่อให้ได้ผลออกมาเป็นตัวเลขที่สื่อกันได้ง่าย และเป็นที่รู้จักกันในคำว่า IQ นั่นเอง คำว่า IQ ย่อมาจาก Intelligence Quotient เป็นคำที่ William Stern เป็นผู้บัญญัติขึ้น เพื่อบ่งถึงระดับเชาว์ปัญญาของแต่ละบุคคล โดยมีสูตรว่า IQ = อายุสมอง (MENTAL AGE) X 100 อายุจริง (CHRONOLOGICAL AGE) โดยอายุสมอง มาจากการวัดโดยการใช้แบบทดสอบเชาว์ปัญญา ค่าคะแนนที่ได้จากการทดสอบจะถูกนำไปเปรียบเทียบกับคะแนนมาตรฐานที่บุคคลในระดับอายุเดียวกันนั้นทำได้ จะเห็นว่าถ้าอายุสมองเท่ากับอายุจริง ค่า IQ ของบุคคลนั้นจะออกมาเท่ากับ 100 ซึ่งคือ ค่าเฉลี่ยของ IQ ในคนส่วนใหญ่นั่นเอง Classification of Intelligence by I.Q. Range ค่า IQ ปกติ คือ 90 – 109 ส่วนที่ต่ำกว่าปกติเล็กน้อย คือ 80 – 89 จะเรียกว่ากลุ่ม Dull normal เป็นกลุ่มคนที่สามารถเรียนรู้ในระบบปกติได้ เพียงแต่จะช้ากว่าเล็กน้อยในเกือบทุกด้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านวิชาการ กลุ่มที่ต่ำลงไปอีก คือ 70 – 79 ถือเป็นกลุ่ม Borderline MR (คำว่า MR มาจาก Mental Retardation หรือ ความบกพร่องทางสติปัญญา หรือ ที่เมื่อก่อนเรียกกันว่าปัญญาอ่อนนั่นเอง) กลุ่มนี้มักจะต้องการความช่วยเหลือพิเศษจึงจะสามารถเรียนรู้ได้ ส่วนกลุ่มต่ำกว่านั้น คือ เด็กสติปัญญาบกพร่องจะต้องอาศัยระบบการศึกษาพิเศษซึ่งจะแบ่งระดับไปตามความรุนแรงของความบกพร่อง กลุ่มที่บกพร่องอย่างอ่อน เป็นกลุ่มที่จัดเป็น Educable คือ เรียนรู้ทางด้านวิชาการได้ในระดับหนึ่ง สามารถอ่านออกเขียนได้ โดยในการเรียนรู้จะต้องใช้เวลาที่มากกว่าปกติ ส่วนกลุ่มสติปัญญาบกพร่องปานกลาง จัดเป็นพวก Trainable คือ สามารถฝึกฝนสิ่งจำเป็นในชีวิตประจำวันได้ ส่วนกลุ่มบกพร่องรุนแรงถึงรุนแรงมาก เป็นกลุ่มที่ต้องอาศัยผู้ดูแลอยู่ตลอดเวลา ซึ่งกลุ่มนี้มักมีโรคทางกายอื่นๆ ร่วมด้วยอยู่แล้ว ซึ่งเราจะไม่ลงรายละเอียดในที่นี้ ต่อไปเราจะมาดูกลุ่มในฝั่งตรงข้ามกันบ้าง กลุ่มที่มีค่า IQ สูงกว่าค่าปกติ คือ กลุ่ม Bright Normal จะสามารถเรียนรู้สิ่งต่างๆ ได้รวดเร็ว เข้าใจอะไรๆ ได้ง่ายกว่าคนในระดับอายุเดียวกัน ที่สูงขึ้นมาอีก คือ กลุ่ม Superior และ Very superior กลุ่ม 2 กลุ่มหลังนี้ฟังดูน่าจะประสบความสำเร็จรวดเร็วกว่าคนอื่นในทุกๆ ด้าน เนื่องจากความฉลาดที่โดดเด่น แต่บางครั้งจะกลับพบว่าคนกลุ่มนี้มีปัญหาด้านอารมณ์ และพฤติกรรมได้บ่อยๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากความฉลาดเกินปกติของเขาทำให้คนรอบข้างคาดหวังกับเขามาก และมองข้ามความต้องการด้านอื่นๆ ของเขาไป ในความเป็นจริงแล้ว เราไม่สามารถจัดแบ่งคนเป็นกลุ่ม ๆ ดังในตารางนี้ได้อย่างตายตัว เพราะค่า IQ ก็คล้ายกับแถบสีรุ้งที่แต่ละสีจะไม่แบ่งแยกกันโดยเด็ดขาด ความแตกต่างของตัวเลขเล็กๆ น้อยๆ อาจไม่บ่งชี้ถึงความแตกต่างของเชาว์ปัญญาเท่าใดนัก แต่รายละเอียดของความสามารถในแต่ละด้านมีความสำคัญมากกว่า

กุมารเวช: เมื่อมีลูกแฝด เมื่อมีลูกแฝด (HAVING TWINS) พ.ญ.พรรณพิศ สุพรหมจักร พ.ญ.สุภาพร ปิตวิวัฒนานนท์ ลูกช่วยเติมความสมบูรณ์ให้กับครอบครัว ขณะเดียวกันภาระการเลี้ยงดูบุตร ก็เป็นสิ่งที่คุณแม่มักจะกังวลว่าจะเลี้ยงลูกอย่างไร ยิ่งถ้าเป็นเด็กแฝด ความกังวลจะเป็นทวีคูณ แต่การเลี้ยงลูกแฝดก็ไม่ได้แตกต่างไปจากการเลี้ยงดูเด็กโดยทั่ว ๆ ไป และไม่ได้ยากลำบากอย่างที่คิด เมื่อคุณแม่เริ่มตั้งครรภ์ ก็คงจะต้องเตรียมสิ่งของเครื่องใช้สำหรับเด็กอ่อนซึ่งในกรณีที่มีเด็กแฝดคงจะต้องเตรียมทุกอย่างเป็น 2 เท่าของปกติ และที่สำคัญคือเตรียมคนที่จะมาช่วยคุณแม่หลังคลอด ในระยะแรกแม่ควรได้รับความช่วยเหลือจากสมาชิกในครอบครัว โดยเฉพาะพ่อของลูก หลักในการเลี้ยงดูเด็กก็คงจะประกอบไปด้วยการดูแลเรื่องอาหาร การดูแลความเป็นอยู่โดยทั่ว ๆ ไป และการดูแลยามเมื่อลูกเจ็บป่วย อาหารสำหรับทารกได้แก่นม นมที่ดีที่สุดก็คือนมแม่ ซึ่งง่ายในการให้ ไม่ยุ่งยากที่จะต้องเตรียม และมีประโยชน์มากที่สุดทั้งในแง่การเจริญเติบโต และพัฒนาการของเด็ก นอกจากนี้ยังได้รับภูมิต้านทานโรคผ่านทางนมแม่อีกด้วย ตอนนี้คงจะเกิดปัญหาว่าจะให้นมแม่อย่างไร ในกรณีลูกแฝด เราสามารถให้นมแม่ พร้อม ๆ กันทั้ง 2 คน ด้วยวิธีต่อไปนี้ วิธีที่ 1 แม่นั่งให้สบายวางหมอนข้างลำตัวแม่ทั้ง 2 ข้าง อุ้มลุกคนแรกโดยใช้ฝ่ามือแม่ข้างเดียวกับเต้านมที่จะให้ลูกดูดช้อนใต้คอ และส่วนบนของลำตัวลูก ให้ปากอยู่ระดับเดียวกับหัวนมแม่ ปลายเท้าลูกยื่นไปด้านหลังของแม่ เมื่อลูกอมหัวนมได้กระชับแล้ว ปรับหมอนของแขนแม่ให้แม่วางแขนให้สบาย ทำเช่นเดียวกันนี้กับลูกคนที่สอง (ภาพที่ 1) วิธีที่ 2 แม่นั่งขัดสมาธิ มีหมอนหรือเบาะวางบนตักอุ้มลูกคนแรกให้ดูดนมในท่าปกติ โดยให้ลำตัวของลูกขนานไปกับแขนของแม่ หัวลูกจะพาดอยู่ตรงข้อพับแขนของแม่ให้ลำตัวลูกเบนออกจากตัวแม่เล็กน้อย เพื่อเว้นที่ให้ลูกคนที่สองซึ่งต้องมีคนช่วยเอามาดูดนมข้างที่เหลือ ลำตัวและปลายเท้าของลูกคนที่สอง จะยื่นไปด้านหลังของแม่ โดยแม่ใช้ฝ่ามือข้างเดียวกับเต้านมที่จะให้ลูกดูด ช้อนใต้คอและส่วนของลำตัวลูก ปรับให้ลูกอมหัวนมให้กระชับทั้งสองคน (ภาพที่ 2) โดยทั้ง 2 วิธีดังกล่าว แม่ก็สามารถให้นมลูกพร้อมกันทั้ง 2 คน คุณแม่อาจจะให้นมลูกทีละคนได้เช่นกันโดยที่ให้นมลูกคนที่หิวก่อน หรือตื่นก่อนเป็นคนแรก ในกรณีที่แม่ ไม่สามารถให้นมลูกได้ เช่น เจ็บป่วย หรือได้ยาบางอย่างจำเป็นต้องให้นมผสมแทน ซึ่งต้องเน้นที่ความสะอาด เมื่อผสมนมแล้ว ควรให้เด็กทันที ไม่ควรเก็บไว้ใช้หลายมื้อและการเลี้ยงด้วยนมผสม คงจะต้องการผู้ช่วยเพื่อที่จะได้ป้อนนมให้ทีละคน (ภาพที่ 3) เมื่อลูกน้อยถึงวัยที่จะต้องให้อาหารเสริมสำหรับเด็กอาจจะต้องอาศัยเก้าอี้นั่งสำหรับเด็กอ่อน โดยที่แม่นั่งกลางระหว่างเด็กทั้ง 2 คน และป้อนโดยใช้สำรับเพียงชุดเดียว หรือคุณแม่จะให้นั่งเก้าอี้คนหนึ่งและอีกคนหนึ่งแม่อุ้มไว้ แล้วป้อนทั้ง 2 คน ในเวลาเดียวกันก็ได้ เด็กแฝดอาจจะชอบอาหารต่างกัน และอาจจะแพ้อาหารบางอย่างต่างกันได้ (ภาพที่ 4) การนอนของเด็ก . ให้เด็กนอนด้วยกันได้ ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้วเด็กจะอยู่ด้วยกันได้ดีมากกว่าที่จะกวนกัน หรืออาจจะให้เด็กนอนกับคุณแม่ โดยให้ลูกอยู่คนละข้าง เด็กจะหลับได้นานกว่าและได้รับความอบอุ่นอย่างต่อเนื่อง เหมือนกับตอนที่อยู่ในครรภ์มารดา (ภาพที่ 5 , 6) การดูแลทั่วๆ ไป การอาบน้ำเด็กแฝด คงไม่ต่างจากการอาบน้ำเด็กโดยทั่วๆ ไป ทั้งนี้ต้องคำนึงถึงความสะอาดและความปลอดภัยเป็นหลัก เริ่มต้นตั้งแต่การล้างมือให้สะอาดก่อน เช็ดตาเด็กด้วยสำลีชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว และใช้ผ้าชุบน้ำในอ่างบิดหมาด ๆ เช็ดหน้าและซอกหู แล้วจึงอุ้มเด็กลงน้ำอุ่นที่เตรียมไว้ โดยจับศีรษะเด็กและหัวไหล่ด้วยฝ่ามือ ใช้นิ้วหัวแม่มือ และนิ้วกลางปิดใบหูทั้ง 2 ข้าง ระวังอย่าให้น้ำเข้าหน้า เข้าตาเด็ก ใช้มือที่เหลือในการอาบน้ำถูตัวเด็ก หลังจากนั้นจะมาถึงการแต่งตัวให้เด็กซึ่งปกติเสื้อผ้าที่คุณแม่เตรียมหรือได้รับจากผู้อื่นมักจะเป็นชุดที่เหมือนกัน จึงแต่งตัวให้เหมือนกัน ซึ่งในช่วงต้น ๆ ที่ลูกยังเลือกเองไม่ได้ คงไม่มีปัญหาอะไร แต่เมื่อถึงวัยที่ลูกโตพอที่จะเลือกสิ่งที่ชอบเองได้ ควรจะให้โอกาสเด็กเลือกเอง ไม่จำเป็นต้องแต่งเหมือนกัน เมื่อลูกโตขึ้นเข้าสู่วัยที่ชอบซุกซนและค้นหาไปทั่ว ๆ กรณีของลูกแฝด คุณพ่อคุณแม่คงจะต้องเหนื่อยกว่าการเลี้ยงลูกคนเดียวเป็นแน่ เพราะเด็ก 2 คนจะช่วยกันทำความวุ่นวายได้มากกว่าที่เด็กคนเดียวจะทำได้ การเตรียมรับมือคือการป้องกันอุบัติเหตุที่อาจจะเกิดขึ้น เช่น บันได หรือประตูทางออกควรจะจัดให้มีแผงกั้นไม่ให้เด็กออก ปลั๊กไฟควรมี Safety cap ปิด หรือย้ายให้พ้นมือเด็ก , ยาและสารเคมีต่าง ๆ ในบ้านควรจะเก็บให้มิดชิด และปิดกุญแจให้เรียบร้อย การดูแลสุขภาพ การดูแลสุขภาพลูกน้อยเป็นเรื่องสำคัญ คุณพ่อคุณแม่ควรจะเอาใจใส่พาลูกไปตรวจสุขภาพและฉีดวัคซีนตามกำหนดและเมื่อลูกคนหนึ่งคนใดเกิดเจ็บป่วยขึ้นมา ควรจะต้องแยกเด็กแฝดออกจากกันจนกว่าจะหาย เพื่อป้องกันการติดต่อของโรค เช่น โรคหวัด เป็นต้น จะเห็นว่าการเลี้ยงลูกแฝด ไม่ยุ่งยากอย่างที่คิดและคุณพ่อคุณแม่คงพอจะมีแนวทางในการเลี้ยงดูลูกแฝด ต่อไป นอกจากการดูแลทางด้านร่างกายที่กล่าวมาแล้ว พ่อแม่หลายๆ คนคงมีความกังวลใจไม่น้อย กับเรื่องพัฒนาการด้านจิตใจของลูกแฝด หลายคนคงห่วงไปล่วงหน้าว่าอาจให้ความรักความอบอุ่นแก่ลูกได้ไม่เท่ากับการเลี้ยงดูลูกคนเดียว แต่จริง ๆ แล้วเรื่องความรักไม่ใช่สิ่งของที่ลูกแฝดจะได้รับเพียงครึ่งหรือหนึ่งในสามของลูกคนเดียว ขึ้นอยู่กับว่าเราจะบริหารเวลากับลูกให้เป็นเวลาที่มีคุณภาพกับเขาได้เพียงไร เด็กแต่ละคนเมื่อคลอดจากท้องแม่ก็จะมีสิ่งที่ติดตัวมาแต่แรกคือพื้นฐานอารมณ์เฉพาะตัว เช่น เด็กเลี้ยงง่าย เด็กเลี้ยงยาก หรือเด็กที่เลี้ยงไม่ยากนักแต่ต้องอาศัยเวลาปรับตัวบ้างกับสิ่งใหม่ ๆ เคยมีคุณพ่อคุณแม่แฝดคู่หนึ่งเล่าว่าลูกแฝดคู่แรกของเขา เลี้ยงง่ายกว่าลูกคนที่ 3 ที่เป็นครรภ์เดี่ยวเสียอีก เพราะแฝดคู่นั้นเป็นเด็กเลี้ยงง่ายทั้งคู่ วงจรการกินการนอนเป็นจังหวะที่คาดเดาได้ แต่คนที่ 3 กลับเป็นเด็กเลี้ยงยากกว่า โดยรวมแล้วเหนื่อยกว่าการเลี้ยงลูกคู่แรกเสียอีก เพราะฉะนั้น คุณพ่อคุณแม่จงอย่ากังวลไปล่วงหน้ามากนัก เพียงแค่เตรียมใจไว้ว่าอาจเหนื่อยกว่าปรกติบ้าง เพราะความกังวลจนเกินเหตุจะทำให้เราทำอะไรไม่ถูก ยิ่งพะว้าพะวงในการดูแลลูกมากขึ้น และยิ่งกว่านั้น อารมณ์ ความวิตกกังวลของผู้เลี้ยงดู ก็ยังสามารถถ่ายทอดไปสู่เด็กได้ผ่านสัมผัสที่เราปฏิบัติกับลูก จนเด็กเลี้ยงง่ายก็อาจเกิดอาการกระสับกระส่ายได้ หากพ่อแม่ปฏิบัติต่อเขาด้วยความกังวลตลอดเวลา ส่วนเรื่องการแบ่งเวลาที่ให้แก่ลูก การมีลูกแฝดก็ไม่แตกต่างจากการเลี้ยงดูลูก 2 คน ที่มีอายุใกล้เคียงกัน บางครั้งเราอาจเหนื่อยมาก เพราะต้องใช้เวลากับคนนั้นทีคนนี้ที แต่บางคราวคุณพ่อคุณแม่อาจรู้สึกว่าสบายกว่าการมีลูกคนเดียวเสียอีก เพราะเขาสามารถที่จะเป็นเพื่อนเล่นกันเองได้ เพียงแต่เมื่อใดที่มีปัญหา คุณพ่อคุณแม่ก็ต้องให้การตอบสนองอย่างเหมาะสมกับลูกแต่ละคนได้ ปัญหาพี่อิจฉาน้อง น้องอิจฉาพี่ แฝดพี่อิจฉาแฝดน้อง เป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดกับทุกๆ ครอบครัว เพียงแต่การตอบสนองที่เหมาะสมของพ่อแม่ จะช่วยให้ปัญหานี้อยู่ในขอบเขตที่พอเหมาะ และพี่น้องหรือแฝดก็ตามแม้เขาจะเล่นกันไปทะเลาะกันไป เขาก็ยังคงรักที่จะเล่นด้วยกันมากกว่าที่จะถูกแยกจากกัน แต่หากพ่อแม่เข้าไปตัดสินเขาไม่เหมาะสม เปรียบเทียบเขาอีกคน ทำให้คนหนึ่งน้อยเนื้อต่ำใจ

กุมารเวช: ด.เด็ก ดาวน์ ด.เด็ก ดาวน์ ตัว ด.เด็ก ทำให้ผมนึกถึงเด็กที่เป็นดาวน์ โปรดสังเกตนะครับว่า คำว่า ดาวน์ นั้นมี น.หนู การันต์ มิได้เขียนว่า ดาว เฉยๆ ประเดี๋ยวจะทำให้คิดไปว่าผมกำลังจะเขียนถึงดาวจุฬา หรือดาวธรรมศาสตร์ ซึ่งล้วนแล้วแต่มีหน้าตาจิ้มลิ้มสวยงามทั้งนั้น แต่เด็กดาวน์ที่ผมจะเขียนถึงนี้เป็นไปในทางตรงกันข้ามครับ เพราะจะเป็นเด็กที่มีปัญหาพิการมาแต่กำเนิด ผมเข้าใจว่าคุณท่านส่วนมากคงจะเคยเห็นเด็กดาวน์มาบ้างแล้วนะครับ เห็นหน้าปั๊บก็รู้เลยว่านี่แหละเด็กดาวน์ เพราะหน้าตาของเด็กดาวน์มีความคล้ายคลึงกันมากดุจดังเด็กแฝดกันมาเลยทีเดียว ฝรั่งเรียกหน้าตาเด็กดาวน์ว่าเป็นหน้าแบบชาวมองโกล จะเป็นเด็กชาติไหนๆ เมื่อเกิดมาเป็นดาวน์หน้าตาจะคล้ายกันทั้งสิ้น คือ ศีรษะเล็กแบน เพราะสมองมีขนาดเล็กตาเฉียงขึ้น ดั้งจมูกแบน ปากเล็ก ลิ้นคับปาก และมักยื่นออกมานอกปาก ตัวเตี้ย มือสั้น มักมีโรคหัวใจพิการหรือ มักมีโรคลำไส้อุดตันตั้งแต่ ลักษณะเหล่านี้แหละครับ ใครๆที่เคยเห็นก็จะบอกได้ทันทีแม้แต่เด็กแรกคลอด พอเห็นเด็กโผล่หน้าออกมาแพทย์หรือพยาบาลก็แทบจะบอกได้ทันทีว่าเป็นเด็กดาวน์ แต่ถ้าจะให้แน่ก็ต้องตรวจดูที่โครโมโซมครับ เพราะสาเหตุของการเป็นดาวน์นั้นเกิดขึ้นเพราะความผิดปกติของโครโมโซมนั่นเอง โดยปกติมนุษย์เรามีโครโมโซมทั้งหมด 46 ตัว ซึ่งแต่ละตัวก็จะมีลักษณะเฉพาะของมัน มันจะจับกันอยู่เป็นคู่ๆ คู่ใคร คู่มัน และโครโมโซมแต่ละตัวจะเป็นตัวนำรหัสชีวิต หรือสารพันธุกรรมนับเป็นล้านๆหน่วย เพื่อถ่ายทอดในการสืบสายพันธุ์กันต่อๆไป แต่ถ้ามีความผิดปกติเกิดขึ้นกับโครโมโซมนั่นก็หมายความว่า ย่อมมีความผิดปกติทางพันธุกรรมเกิดขึ้น ความพิการของเด็กตั้งแต่กำเนิดก็จะเกิดขึ้นมาด้วย ดังเช่นกรณีของเด็กดาวน์ เป็นต้น ซึ่งมักจะพบว่าโครโมโซม คู่ที่ 21 มีจำนวนของโครโมโซมเพิ่มเข้ามาอีกหนึ่งตัว ทำให้แทนที่จะมีแค่ 46 ตัว กลับกลายเป็น 47 ตัว เรียกว่ามากตัวไปก็ไม่ดี ความผิดปกติชนิดนี้ พบได้บ่อยที่สุดมากกว่าเก้าสิบเปอร์เซ็นต์ ที่เป็นต้นเหตุของเด็กดาวน์ ดังนั้นการตรวจโครโมโซม เพื่อหาว่ามีความผิดปกติเกิดขึ้นหรือไม่ ตั้งแต่เด็กทารกยังอยู่ในครรภ์ของแม่จึงสามารถบอกได้ ถ้าหากชวนให้สงสัย และชวนให้ตรวจก็ควรจะได้รับการตรวจเป็นต้นว่า คุณแม่อายุมากแล้ว หรือเคยแท้งมาก่อนหลายครั้ง โดยเฉพาะการแท้งที่เกิดขึ้นเพราะตัวเด็กเองเป็นต้นเหตุ หากคุณมีลักษณะเข้าตามตำราแบบนี้ ก็ควรจะได้รับการตรวจดูโครโมโซมของทารกขณะที่ตั้งครรภ์ได้ประมาณห้าเดือน ด้วยการเจาะน้ำคร่ำเองเซลล์ของเด็กที่ปะปนอยู่ในน้ำคร่ำนั่นแหละมาตรวจหาโครโมโซม หากตรวจดูแล้วพบว่าปกติก็สบายใจไป แต่ถ้าพบว่าผิดปกติเด็กเป็นดาวน์แน่นอน ทีนี้ก็ต้องมานั่งคิดกันซีครับว่าจะทำอย่างไรกันต่อไป ซึ่งส่วนมากแล้วมักจะไม่ขอเอาไว้ โดยขอให้แพทย์ช่วยคลอดเพื่อสิ้นสุดการตั้งครรภ์เสียก่อนที่เด็กจะโตจนสามารถมีชีวิตอยู่ต่อไปในโลกได้ แต่เอาละบางครั้งบางคราว และก็บ่อยไปที่คุณพ่อคุณแม่ไม่รู้ตัวมาก่อนว่าลูกในครรภ์เป็นเด็กดาวน์ พอคลอดออกมาแล้วถึงจะรู้ก็อย่าเพิ่งท้อถอย หรือเอาลูกของคุณไปทิ้งไว้ที่อื่น แต่คุณยังพอมีหนทางนะครับที่จะช่วยเหลือลูกของคุณให้สามารถอยู่ในสังคมต่อไปได้ โดยที่คุณอย่าได้รอช้า เมื่อลูกดาวน์ของคุณอายุได้เดือนสองเดือน ก็ขอให้คุณได้ไปปรึกษาที่โรงพยาบาลราชานุกูลของกรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ซึ่งตั้งอยู่แถวดินแดง หรือต่างจังหวัดทุกภาคก็มีสถานที่ให้ความช่วยเหลืออยู่ เช่น ทางภาคเหนือที่เชียงใหม่ ภาคอีสานที่จังหวัดอุดรธานี ภาคใต้ที่จังหวัดนครศรีธรรมราช หากคุณสงสัยว่าลูกคุณจะเป็นเด็กดาวน์ก็ขอได้โปรดปรึกษากับผู้ชำนาญการเสียก่อนนะครับ เพราะบางทีอาจจะไม่ใช่ก็ได้ อย่างกับเด็กคนหนึ่งที่พ่อแม่เข้าใจว่าเป็นปัญญาอ่อน ก็เลยเอาไปเข้าโรงเรียนปัญญาอ่อนแต่เหตุการณ์กลับตาลปัตร เพราะเมื่อแพทย์ได้ตรวจเด็กแล้วกลับกลายเป็นว่า เด็กมิได้ปัญญาอ่อนแต่อย่างใด แต่ตรงกันข้ามคุณหมอบอกว่าเด็กมีไอคิวสูงกว่าธรรมดาเข้าขั้นอัจฉริยะด้วยซ้ำไป รายการนี้เลยไม่รู้ว่า พ่อ แม่ หรือลูก ใครปัญญาอ่อนกันแน่…

การตรวจหามะเร็งระยะแรก ทางหู-คอ-จมูก เป็นส่วนหนึ่งของการตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะในกลุ่มคน ที่มีอัตราเสี่ยงสูงกว่าคนทั่วไป คือ 1. ผู้ที่สืบเชื้อสายจากชาวจีนในตอนใต้ เช่น มณฑลกวางตุ้ง, ฟกเกี๋ยน, ไหหลำ เป็นต้น มีโอกาสเป็นมะเร็งของ ช่องหลังจมูก (Nasopharynx) สูงกว่าคนทั่วไปหลายเท่า 2. ผู้ที่สูบบุหรี่จัดเป็นเวลาหลายปี รวมทั้งดื่มสุราด้วย มีโอกาสเป็นมะเร็งกล่องเสียง , ลำคอ มากกว่าคนที่ไม่สูบ บุหรี่เป็นร้อยเท่า 3. ผู้ที่ชอบเคี้ยวยาเส้น , เคี้ยวหมาก อาจเป็นมะเร็งของกระพุ้งแก้ม , ลิ้น และริมฝีปาก หรือเหงือกได้มาก 4. บุคคลที่ทำงานใกล้ชิดกับสารเคมี , สี , น้ำยาเคมี หรือน้ำมัน-ไฮโดรคาร์บอน มีส่วนเพิ่มของอัตราเสี่ยงเกี่ยว กับมะเร็งในช่องจมูก-ไซนัส วิธีการตรวจทาง หู-คอ-จมูก นอกจากการตรวจด้วยเครื่องมือปกติทั่วไปแล้ว ปัจจุบันมาตรฐานการตรวจสูง ขึ้น โดยการใช้กล้องใยแก้วชนิดขดเลื้อยได้ (Flexible Fiberoptic Rhino-laryngoscope) หรือที่แพทย์ มักจะเรียกกันว่า ENT-Scope (รูป 1) ENT-Scope ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 3.4 มิลลิเมตร จะตรวจได้ละเอียดตามซอกมุมในจมูก ลำคอ-กล่องเสียง ได้ดีกว่าใช้กระจกส่อง (รูป 2,3) ทำได้ง่ายใช้เวลาเพียง 2-3 นาที ก่อนตรวจจะต้องพ่นยาชาในจมูกและลำคอ เป็นที่ทราบกันในวงการแพทย์ว่าความผิดปกติของเยื่อบุลำคอ , กล่องเสียงที่เป็นฝ้าขาว Leukoplakia ซึ่งปล่อย ไว้จะกลายเป็นมะเร็งได้ (รูป 4) Leukoplakia สามารถตรวจพบได้ง่ายโดยใช้กล้องส่องนี้ดีกว่าทำ X-ray computer ซึ่งไม่สามารถจะบอกถึงความผิดปกติชนิดนี้ได้ ผู้ที่อยู่ในกลุ่มอัตราเสี่ยงสูง เมื่ออายุเกิน 35-40 ปีขึ้นไป สามารถส่องกล้องตรวจได้ทุกปี ส่วนคนทั่วไปอายุเกิน 50 ปีขึ้นไป อาจตรวจได้ทุก 3-5 ปี ตามความเหมาะสม ประโยชน์ของการส่องด้วย ENT Scope ยังสามารถตรวจหาสาเหตุของผู้ที่เป็นหวัดเรื้อรัง มีเสลดลงคอบ่อย เช่น โรคโพรงจมูกอักเสบ โรคริดสีดวงจมูกระยะเริ่มแรก (รูป 5,6,7) สำหรับผู้ที่นอนกรน ENT Scope นี้สามารถนำมาตรวจโดยวิธี Muller’s Maneuver เพื่อตรวจหาจุดที่ตีบ แคบของลำคอ อันจะนำไปสู่การผ่าตัดรักษาโรคนอนกรนได้ จะเห็นได้ว่า การตรวจหามะเร็งในระยะเริ่มแรกสำหรับอวัยวะส่วนต่างๆ ต้องทำด้วยความละเอียดพอเพียง และต้องทำต่อเนื่องสม่ำเสมอ จึงจะสามารถให้ประโยชน์สูงสุด ในการลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคร้ายเหล่า นี้ เพราะโรคมะเร็งในระยะเริ่มแรกสามารถรักษาให้หายขาดได้ การซักประวัติเพื่อพิจารณาชนิดของการ ตรวจสำหรับ Check up ประจำปี จึงมีความสำคัญมาก ไม่ตรวจมากไปหรือน้อยไปและอย่างคุ้มค่าด้วย.

ศัลยกรรมกระดูก: โคนนิ้วโป้งเหมือนปูดขึ้นมา ไม่ปวด ไม่เจ็บ ไม่ทราบว่าเป็นอะไรครับ คำถาม ที่บริเวณข้อมือด้านในกระดูกตรงโคนนิ้วโป้งเหมือนปูดขึ้นมา ไม่ปวด ไม่เจ็บ แต่ไปเทียบกับของเพื่อนๆ แล้วเหมือนของเราจะปูดมากกว่าปกติ ไม่ทราบว่าเป็นอะไรครับ ลักษณะจะแข็งๆ กดไม่ลงด้วยครับ คำตอบ โดย นายแพทย์วิเชียร กาญจนภูมิ (ศัลยกรรมกระดูก) น่าจะเป็นถุงน้ำของเยื่อบุข้อ หรือเยื่อบุเส้นเอ็นครับ หรืออาจจะเป็นหินปูนเกาะที่ข้อของโคนนิ้วโป้ง ควรจะได้รับการตรวจและเอ็กซเรย์ครับ