Author: [email protected]

จิตเวช: ลูกชายซึมแต่ติดละคร เป็นอาการออทิสทิคหรือไม่ น่ากลัว และเลี้ยงดูอย่างไร คำถามคุณพายัพ ลูกชายผมเป็นเด็กซึมๆ ไม่ค่อยชอบพูดกับใคร แต่เวลาดูโทรทัศน์ เขามีสมาธิดีมากและมีอารมณ์อินกับเรื่องราวในข่าว ในหนังในละครมากกว่าผู้ใหญ่เสียอีก ผิดปกติหรือไม่ครับ อาการออทิสทิคของเด็กแปดขวบจะเป็นอย่างไรบ้างครับ น่ากลัว หรือเลี้ยงลูกแบบนี้ยากไหมครับ คำตอบ โดย แพทย์หญิงสุภาพร ปิตวิวัฒนานนท์ (จิตแพทย์เด็ก และวัยรุ่น) ขอตอบปัญหาคุณพายัพดังนี้ เข้าใจว่าคุณพายัพคงสังสัยว่าลูกจะเข้าเข้าข่ายเด็กออทิสทิคหรือไม่ เด็กออทิสทิคเป็นกลุ่มที่มีความผิดปกติของพัฒนาการด้านทักษะทางสังคมและทางภาษา และมักมีพฤติกรรมที่ซ้ำๆ แปลกๆ ร่วมด้วย แต่ความรุนแรงก็มีแตกต่างกันไป ในเด็กที่อาการไม่รุนแรงอาการอาจแสดงออกช้าและไม่ชัดเจนในวัยเด็กเล็ก ทำให้เพิ่งมาสังเกตุเห็นความแปลกเมื่อเข้าสู่วัยเรียน เด็กมักจะมีความพอใจจะเล่นคนเดียวมากกว่าสนใจที่จะสัมพันธ์กับคนรอบข้าง เด็กอาจเข้ากลุ่มเพื่อนได้อย่างผิวเผิน และมักเป็นผู้ตามเด็ก มักจะหมกมุ่นอยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่งเสมอ และไม่ค่อยรับรู้ว่าผู้อื่นอยู่ใกล้ๆ เขา ไม่รับรู้ความรู้สึกของผู้อื่น เด็กที่มีอาการไม่รุนแรงเมื่อค่อยๆ โตขึ้นเขาสามารถมีสัมพันธภาพกับคนในครอบครัวได้แต่มักจะห่างเหิน แยกตัวมากกว่าเด็กในวัยเดียวกัน ในการดูแลเด็กเหล่านี้ต้องอาศัยความช่วยเหลือหลายๆ ด้านพร้อมกันไป พ่อแม่จะต้องเข้าใจธรรมชาติของโรค และช่วยกระตุ้นให้เพิ่มทักษะทางสังคมและภาษา ช่วยกันลดความความเครียดทั้งกับตัวเด็กเองและครอบครัว ถ้าอาการเหล่านี้คล้ายกับลักษณะของลูก หมอขอแนะนำให้คุณพายัพพาเด็กมาปรึกษากุมารแพทย์ที่ดูแลอยู่ เพื่อส่งต่อพบจิตแพทย์เด็กค่ะ เด็กออทิสทิคที่ได้รับการดูแลรักษาจะช่วยลดปัญหาที่จะเกิดตามมาได้ค่ะ

จิตเวช: สามีเป็นโรคซึมเศร้าเรื้อรัง ไม่ทราบว่าต้องรักษาอย่างไรจึงจะหายขาด คำถาม สามีเป็นโรคซึมเศร้าเรื้อรัง พบแพทย์และรับประทานยามากว่า 2 ปีแล้ว พอหยุดยา อาการก็กลับมาอีก ไม่ทราบว่าต้องรักษาอย่างไรจึงจะหายขาด คำตอบ โดย นายแพทย์ประทักษ์ ลิขิตเลอสรวง (จิตแพทย์) โดยหลักวิชาการการวินิจฉัยว่าป่วยเป็นโรคซึมเศร้าเรื้อรังก็จะต้องมีอาการบ่อยๆ เกินกว่า 2 ปีอยู่แลัว ถ้าไม่ได้รับการรักษาในระหว่างที่มีอาการอยู่อาจมีอาการซึมเศร้าถึงขั้นรุนแรงได้ในบางราย กรณีของสามีคุณช่วงที่ได้รับการรักษาอาการคงทุเลา พอหยุดยาซึ่งไม่ทราบว่าหยุดนานแค่ไหน และมีเหตุกระตุ้นทางจิตใจอีกหรือไม่ อาการก็กำเริบอีก โรคซึมเศร้าเรื้อรังนั้นบางคนอาจไม่หายขาดเสียเลยทีเดียว แต่พอรักษาให้ทุเลาได้จนสามารถดำเนินชีวิตประจำวันได้เกือบปกติ ทั้งนี้ขึ้นกับปัจจัยทางชีวภาพที่เกี่ยวกับสารเคมีในสมองที่พร่องไปเนื่องจากกรรมพันธุ์ และปัจจัยทางจิตวิทยาและสังคมที่เกิดจากปัญหาชีวิตโดยเฉพาะการสูญเสียไม่ว่าจะเป็นบุคคลที่รัก ทรัพย์สินเงินทอง หรือแม้แต่ความรู้สึกไม่มั่นคงทางจิตใจ ถ้าหากสามีคุณมีทั้งปัจจัยทางชีวภาพ นั่นคือ มีกรรมพันธุ์ในครอบครัว ประกอบกับมีปัญหาชีวิตเรื้อรัง มีการสูญเสียบ่อยๆ ซ้ำๆ อยู่ด้วยความรู้สึกไม่มั่นคงตลอดเวลา การรักษาคงต้องยาวนานหลายๆปี ส่วนการรักษาจะกินยาต้านเศร้าอย่างเดียวไม่เพียงพอ ต้องรักษาด้วยจิตบำบัดและพฤติกรรมบำบัดด้วย โดยเฉพาะจิตบำบัดชนิดปรับเปลี่ยนความคิดอย่าตำหนิตัวเองหรือมองโลกในแง่ร้าย ผู้ดูแลควรแสดงความเข้าใจในอารมณ์ ความคิด ความรู้สึกของผู้ป่วย พร้อมแนะนำว่าความคิด ความรู้สึกที่มีอยู่ในขณะนั้นเป็นอาการของโรค เมื่อรักษาดีขึ้นแล้ว อารมณ์เศร้าและการมองสิ่งต่างๆ ในด้านลบจะดีขึ้น และคอยส่งเสริมให้ทำกิจกรรมที่ทำให้มีความมั่นใจ ภาคภูมิใจในตนเอง หรือมีความเพลิดเพลิน ถ้ามีปัญหาชีวิตและการสูญเสีย ต้องช่วยผู้ป่วยจัดการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบให้เสร็จสิ้นโดยเร็ว มีข้อสังเกตที่สำคัญ 2 ประการ คือ ในระหว่างมีอาการต้องคอยประเมินความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย และเมื่ออาการทุเลาแล้วก็ยังต้องคอยสังเกตอาการเปลี่ยนแปลงที่อาจแสดงถึงการกำเริบซ้ำ อย่างไรก็ตามโรคนี้ก็ยังมีโอกาสหายได้ครับ.

จิตเวช: นอน… ใครว่าไม่สำคัญ นอน… ใครว่าไม่สำคัญ น.พ.ประทักษ์ ลิขิตเลอสรวง จิตแพทย์ เมื่อก่อนหากมีใครกล่าวว่า “ กินได้นอนหลับ ” ย่อมถือว่าโชคดีมหาศาลแล้ว ผมก็เคยเชื่อตามนั้น แต่เดี๋ยวนี้ เราคำนึงถึงคุณภาพชีวิตกันมากขึ้น มิใช่สักแต่กินจนเป็นโรคอ้วน หรือนอนหลับฝันร้าย ก็คงไม่เอาด้วย ปัญหาการนอน เห็นทีจะปล่อยปละละเลยไม่ได้อีกแล้ว หากพิจารณาปัญหาการนอนใน เชิงปริมาณ ก็จะเป็นเรื่อง นอนไม่หลับ นอนน้อยไม่เพียงพอ และในทางตรงข้ามคือ นอนมากเกินไป ส่วนปัญหาการนอนใน เชิงคุณภาพ ก็คือ นอนฝันร้าย และนอนละเมอเดิน อาการนอนไม่หลับ (Insomnia) เกิดจากการเจ็บป่วยทางกาย เช่น เจ็บปวดของอวัยวะต่าง ๆ ไอหอบเหนื่อยของโรคทางปอดและหัวใจ เป็นต้น และการเจ็บป่วยทางจิตใจ เช่น เครียดวิตกกังวล ซึมเศร้า ก้าวร้าว สับสน เป็นต้น นอกจากนี้ ปัญหาการนอนไม่หลับอาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงจังหวะเวลาของการตื่นหลับกะทันหัน (circadian rhythm) เช่น เดินทางโดยเครื่องบินไปต่างประเทศที่เรียกว่า Jet-lag หรือการเปลี่ยนกะทำงานจากกลางวันเป็นกลางคืน เป็นต้น ในคนอ้วน หรือทางเดินหายใจส่วนบนแคบ ก็อาจหยุดหาย ๆ เป็นพัก ๆ ทำให้ขาดออกซิเจนต้องตื่นบ่อย ๆ และบางรายนอนไม่หลับโดยไม่ทราบสาเหตุก็มี อาการนอนหลับมากไป (Hypersomnia) จะนอนหลับตอนกลางคืนระหว่าง 8-12 ชั่วโมง และมักงีบหลับตอนกลางวันด้วย นานกว่า 1 ชั่วโมง เมื่อตื่นก็ยังไม่สดชื่น ขาดสมาธิ ดูเหมือนเฉี่อยช้าและขี้เกียจ บางรายมีอาการ Cataplexy ร่วมด้วย กล่าวคือ เกิดภาวะที่กล้ามเนื้อของแขนขา หรือลำตัวหมดกำลัง ทำให้ทรุดตัวล้มลงทันทีทันใด ซึ่งเรียกว่า โรค Narcolepsy อาการนอนฝันร้าย (Nightmare and sleep terror) มักเกิดในเด็ก และเกิดขณะกำลังฝันเกี่ยวกับเรื่องราวที่เป็นอันตราย หรือภายหลังประสบเหตุการณ์ที่ร้ายแรงในชีวิต ขณะฝันร้ายอาจพูด ร้องส่งเสียงดัง หรือออกท่าทางต่าง ๆ ในช่วงเวลาสั้น ๆ ตื่นขึ้นจะรู้สึกไม่สบายใจ วิตกกังวล หรือสับสนบ้าง และอาจมีอาการทางระบบประสาทอัตโนมัติทำงานเพิ่มขึ้น ใจเต้นใจสั่น เหงื่อออกมาก หอบเหนื่อย หน้าตาแดง กล้าเนื้อตึงเครียด เป็นต้น อาการนอนละเมอเดิน (Sleepwalking) มักเกิดอาการในช่วงแรกของการหลับ โดยแสดงพฤติกรรมรูปแบบต่างๆ เช่น ลุกขึ้นนั่งบนเตียง มองไปมองมา จับผ้าห่มหรือหมอน รายที่เป็นมากจะลุกขึ้นยืน เดินไปเดินมา เดินออกนอกห้อง ขึ้นลงบันได หรือเดินออกนอกบ้าน รับประทานอาหาร พูดคนเดียว วิ่งหรือพยายามหนีจากอันตรายที่รู้สึกในขณะนั้น โดยทั่วไป พฤติกรรมจะไม่ซับซ้อน กินเวลาหลายนาทีถึงครึ่งชั่วโมง แล้วนอนต่อจนถึงเช้า บางรายพบว่านอนอยู่ที่อื่นที่มิใช่เตียงนอนของตนก็มี การแก้ปัญหาการนอน ทุกรายต้องค้นหาและรักษาที่สาเหตุเสมอ ซึ่งอาจเกิดจากโรคทางกายหรือจิตใจ 1. การรักษาอาการนอนไม่หลับ ใช้หลักสุขอนามัยของการนอน และ/หรือใช้ยาคลายกังวล ยาด้านเศร้า หรือยานอนหลับเท่าที่จำเป็น ส่วนในรายที่เปลี่ยนเวลานอน ให้ค่อย ๆ ปรับเวลานอนของตนให้ใกล้เคียงกับเวลาท้องถิ่นให้มากที่สุดและในรายที่อ้วน ให้ลดน้ำหนักลง ใช้ไม้กดลิ้นให้ทางเดินหายใจโล่ง และให้ดมออกซิเจนก่อนนอน 2. การรักษาอาการนอนหลับมากไป อาจใช้ยากระตุ้นสมองบางชนิด ภายใต้การดูแลของแพทย์ 3. การรักษาอาการนอนฝันร้าย โดยทั่วไปถ้าอาการไม่มาก จะหายได้เอง ปลอบผู้ป่วยให้สบายใจ แต่บางรายอาจให้ยาคลายกังวลได้ 4. การรักษาอาการนอนละเมอเดิน ให้ระวังปิดประตูหน้าต่างห้องนอนเพื่อป้องกันอุบัติเหตุ และให้ยาคลายกังวลร่วมด้วย

จิตเวช: จาก I.Q. ถึง E.Q. สู่ A.Q. จาก I.Q. ถึง E.Q. สู่ A.Q. ศ.กิตติคุณ พ.ญ.พยอม อิงคตานุวัฒน์ E.Q. หรือ Emotional Quotient ที่เรียก E.Q. เพราะต้องการให้สัมผัสกับ I.Q. ตามตำราที่ถูกต้อง จะเรียกชื่อเต็มว่า Emotional Intelligence E.Q. หรือ Emotional Intelligence หมายถึงความสามารถทางอารมณ์ของแต่ละบุคคล ซึ่งประกอบด้วย 1. ความสามารถในการควบคุมอารมณ์ของตัวเอง (Self Control) 2. ความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของผู้อื่นและของตนเอง (Knowing one’s emotions) 3. ความสามารถในการแสดงออกซึ่งความมั่นคงของอารมณ์ ไม่หวั่น ไหวง่าย รวมทั้งปฎิกริยาระหว่างบุคคลและปฎิกริยากับสิ่งแวดล้อม เพื่อให้สอดคล้อง และสัมพันธ์กับเหตุการณ์ 4. ความสามารถที่ทำให้มีอารมณ์กระตือรือร้น อันจะก่อให้เกิดแรงจูงใจแล้วนำไปสู่ความสำเร็จส่วนตัว และความเจริญก้าวหน้าของสังคม ความสามารถในการควบคุมอารมณ์ของตัวเอง Self-control หมายถึงความสามารถควบคุมการแสดงออกทาง กาย วาจา และสีหน้าได้ สมเหตุ สมผล ตามแบบฉบับที่สังคมกำหนดไว้ หรือเป็นแบบฉบับซึ่งเป็นที่ยอมรับของสังคมที่ เราดำรงชีวิตอยู่ เช่น การทักทายกันและกันสีหน้าก็ยิ้มแย้มแจ่มใส และใช้วาจาสุภาพ หรือ สามารถควบคุมอารมณ์ให้อยู่ในศีลธรรมอันดีงาม เห็นของ ๆ ผู้อื่นซึ่งไม่ใช่ของตนก็อยากได้ ถ้าไม่มี E.Q. ควบคุมให้อยู่ในศีลธรรมอันดีงาม ก็จะละเมิดสิทธิ์ของผู้อื่นโดยหยิบหรือขโมยไป ย่อมเป็นปัญหาของสังคมตามที่ท่านได้เคยพบเห็นมาแล้ว ความสามารถควบคุมอารมณ์ของตัวเองจึงเป็นปัจจัยสำคัญในการเสริมสร้างบุคลิกภาพ ให้น่าดูน่าชมทุกคนที่พบเห็นอยากติดต่อคบค้าสมาคมด้วย 1997 Mayer และ Salo กล่าวว่าบุคคลใดก็ตามที่ไม่สามารถควบคุมอารมณ์ของตัวเองได้ ถึงแม้จะมีสติปัญญาเฉียบแหลม แต่ความคิดสร้างสรรค์ก็ไม่อาจ จะเกิดขึ้นได้ เช่น ในปี 1998 ประธานาธิบดี บิล คลินตัน แห่งสหรัฐอเมริกา ไม่สามารถควบคุมอารมณ์ทางเพศได้ นำไปสู่พฤติกรรมที่ขาดศีลธรรมเกิดเรื่องอื้อฉาวตามที่ทราบกันทั่วโลก ทำให้รัฐบาลสหรัฐอเมริกา ตัองใช้เงินในการสอบสวนหลาย 10 ล้านเหรียญ เพราะสติปัญญาที่เฉียบแหลมถูกครอบงำด้วยอารมณ์ทางเพศแล้วไม่สามารถควบคุมอารมณ์นั้น ๆ ได้ จึงประพฤติผิดศีลธรรมอันดีงามทั้ง ๆ ที่เป็นผู้นำชาติระดับโลก หรือในบางคนที่ควบคุมอารมณ์โกรธ อารมณ์อิจฉาของตัวเองไม่ได้ ก็จะทำให้พฤติกรรมที่แสดงออกขาดความเหมาะสม เพราะฉนั้น ความสามารถทางอารมณ์จะต้องควบคู่ไปกับความสามารถทางสติปัญหา จึงจะช่วยให้บุคคลนั้น ๆ ประสบความสำเร็จหรือมี A.Q. (Adversity Quotient) นั่นเอง ความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของผู้อื่นและอารมณ์ของตัวเอง เมื่อต่างฝ่ายต่างเข้าใจอารมณ์ของตนเอง และของผู้อื่นที่เกี่ยวข้องด้วยก็จะทำให้เกิดความเห็นอกเห็นใจซึ่งกันและกัน มีความอดทน มีความห่วงใยช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ทำให้เกิดความผูกพันทางอารมณ์ ผลที่ได้รับคือทำให้พฤติกรรมที่แสดงออกต่อกัน สมเหตุ สมผล นำไปสู่ความรับผิดชอบต่อกันแล้วรับผิดชอบต่อสังคมร่วมกัน จึงทำให้สังคมไม่ว่าเล็กหรือใหญ่ เจริญก้าวหน้า เป็นความรับผิดชอบต่อสังคม (Social Responsibility) ที่สำคัญที่ทำให้ทุกคนในสังคมมีความสุข และทำให้สังคมคงรูปอยู่ได้ไม่ปั่นป่วน การขาด E.Q. ในด้าน Social Responsibility สังคมจะมีแต่ความเดือดร้อน คนส่วนใหญ่หาความสุขไม่ได้ดังที่ปรากฎอยู่ในขณะนี้ ผู้นำครอบครัวผู้นำองค์กรหรือผู้นำประเทศถึงแม้จะมี I.Q. สูงมากสักปานใดแต่ถ้าขาด E.Q. หรือ Emotional Intelligence ก็จะขาดความสามารถในการควบคุมอารมณ์ของตนเอง (Self Control) ตามที่กล่าวมาแล้วข้างต้น แล้วยังขาด E.Q. ในส่วนของ Social Responsibility อีก ย่อมไม่อาจนำความเจริญมาสู่ครอบครัว สู่องค์กรหรือสู่ประเทศชาติได้ ความสามารถในการแสดงออกซึ่งความมั่นคงของอารมณ์ (Emotional stability) เป็นสิ่งจำเป็นที่จะทำให้การดำรงชีวิตประจำวันของตนเอง ของผู้อยู่ร่วมด้วยตลอดจนบุคคลในสังคมรอบตัวมีความสุขและราบรื่น ทำให้มีคนอยากติดต่อด้วยอยากอยู่ใกล้ ๆ เพราะพูดคุยด้วยแล้วมีความสุข ในทางตรงข้ามผู้ที่มีอารมณ์ไม่มั่นคง โกรธง่าย โกรธบ่อย โกรธรุนแรงไม่สมเหตุสมผล อารมณ์ไม่แน่นอน วันนี้ทักทายยิ้มแย้มดี พรุ่งนี้อาจจะไม่มองหน้าไม่พูดด้วย หรือในวันเดียวกันอาจจะมีหลายอารมณ์ เช่น เสียใจง่าย เสียใจบ่อย หรือโกรธบ่อยโดยไม่มีเหตุ ตลอดวัน อาจจะอารมณ์ไม่แจ่มใสไม่ยิ้มแย้ม แล้วจะมีใครอยากเข้าใกล้หรืออยากคบหาสมาคมด้วย ความสามารถในการแสดงออกซึ่งความมั่นคงทางอารมณ์ (Emotional Stability) จะทำให้ความสัมพันธ์ดีทุกระดับ เช่น ความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่กับลูก ครูกับนักเรียน นายจ้างกับลูกจ้างหรือผู้บริหารประเทศกับประชาชน ซึ่งจะนำไปสู่การร่วมมือในทางสร้างสรรค์ทุกระดับชั้นของสังคมตั้งแต่ระดับครอบครัวไปจนถึงระดับประเทศ ความสามารถที่ทำให้มีอารมณ์กระตือรือร้น เกิดแรงจูงใจที่จะต่อสู้อุปสรรคทั้งมวล เพื่อนำไปสู่ความสำเร็จส่วนตัว แล้วความเจริญของสังคมนั้น ๆ ย่อมเป็นผลตามมาอย่างแน่นอน สังคมใดที่มีทรัพยากรมนุษย์ที่มี E.Q. สูงทั้ง 4 องค์ประกอบดังกล่าวมาแล้วข้างต้น อันได้แก่ :- ความสามารถในการควบคุมอารมณ์ของตัวเอง ความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของผู้อื่นและของตนเอง ความสามารถในการแสดงออกซึ่งความมั่นคงของอารมณ์ ความสามารถที่ทำให้เกิดอารมณ์กระตือรื้นร้น บุคคลนั้นๆ ก็จะเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่ทำให้เกิดพฤติกรรมในทางสร้างสรรค์ทุกรูปแบบ ต่อสังคมที่บุคคลนั้น ๆ ดำรงชีวิตอยู่ ฉะนั้นจึงเห็นได้ว่า I.Q. และ E.Q. จะนำท่านไปสู่ A.Q. (Adversity Quotient = ความสามารถสู่ความสำเร็จ) ด้วย E.Q. หรือความสามารถทางอารมณ์พัฒนาพร้อมๆ กับ I.Q. และการพัฒนาของ E.Q. ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่อไปนี้ 1. ปัจจัยทางพันธุกรรม โดยได้พื้นของอารมณ์จากบรรพบุรุษถ่ายทอดสู่ลูกหลาน ถ้าพื้นของอารมณ์ดีไม่หงุดหงิดจะทำให้ E.Q. ดี

จิตเวช: ความฉลาดทางอารมณ์ ความฉลาดทางอารมณ์ โดย อ.วรนันท์ ศรียากร ในปัจจุบันผู้ปกครองหลายท่านให้ความสนใจสอบถามเกี่ยวกับ “EQ” กันมาก หลายท่านพอจะเข้าใจบ้าง และอีกหลายท่านเพียงแต่เคยได้ยินเท่านั้น ผู้ปกครองท่านหนึ่ง เดินเข้ามาด้วยใบหน้าวิตกกังวลและบอกว่า “ครูประจำชั้นของลูกบอกว่า ลูกของดิฉัน “EQ” ต่ำ หมายความว่ายังไงคะ?” เพื่อที่จะตอบคำถามนี้ เราควรมาทำความเข้าใจในเรื่องของ “EQ” กันก่อน “EQ” (Emotional Quotient หรือ Emotional Intelligence) หรือในภาษาไทย มีชื่อเรียกว่า ความฉลาดทางอารมณ์ หมายถึง ความสามารถในการควบคุมอารมณ์ มีจิตใจที่มั่นคง การมองโลกในแง่ดี รู้จักเห็นอกเห็นใจผู้อื่น รู้จักเอาใจเขามาใส่ใจเรา มีความมุ่งมั่นแน่วแน่ มีเหตุผล มีสติ สามารถควบคุมตนเอง มีความสามารถในการรับรู้ถึงความต้องการของคนอื่น และรู้จักมารยาททางสังคม พูดง่ายๆ ก็คือ คนที่มี “EQ” ดี จะเป็นคนที่สามารถแสดงออกทางพฤติกรรมต่างๆ ได้อย่างเหมาะสม ตามวัยของตน และสามารถอยู่กับคนอื่นๆ ในสังคมได้อย่างดีนั่นเอง “EQ” และ “IQ” เป็นของคู่กัน “IQ” หมายถึง ความสามารถในการคิด วิเคราะห์ ทำความเข้าใจ ความสามารถในการจดจำสิ่งต่างๆ และสามารถนำมาประเมินค่าได้ เท่าที่ผ่านมาคนส่วนใหญ่มักจะเน้นอยากให้บุตรหลานเรียนเก่งๆ ซึ่งนั่นก็คือ การเน้นที่ “IQ” อย่างเดียว ซึ่งในปัจจุบันความคิดนี้ไม่น่าจะถูกต้องนัก มีคนหลายคนที่เรียนเก่ง ได้คะแนนสูง ฉลาด แต่ไม่ประสบความสำเร็จในชีวิต ในหน้าที่การงาน ดังนั้น คนเราถ้าจะเก่ง จะดี จะฉลาด และประสบความสำเร็จในชีวิต ควรจะต้องมีทั้ง “EQ” และ “IQ” ควบคู่กันไป ที่ผ่านมา ผู้ปกครอง พ่อ แม่ โรงเรียน มักจะเน้นการเรียนการสอนให้เด็กเป็นคนเก่งทางการเรียน เน้นการได้คะแนนสูงๆ คือ เน้นเฉพาะการพัฒนาด้าน IQ เพียงอย่างเดียว และมองข้ามการพัฒนาด้าน EQ ไป มองข้ามการพัฒนาเด็กให้มีความพร้อมทางจิตใจและอารมณ์ ในการที่จะอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม มีวิธีการง่ายๆ ที่ พ่อ – แม่ ผู้ปกครอง จะสามารถพัฒนา EQ ของลูกได้ โดยการ เป็นตัวอย่างที่ดีให้แก่ลูก ในการแสดงออกต่างๆ เช่น การเอาใจเขามาใส่ใจเรา การเห็นอกเห็นใจผู้อื่น เป็นต้น เล่นกับลูก หรือให้ลูกได้มีโอกาสเล่นกับเพื่อนๆ การเล่นนี้ พ่อ – แม่ ผู้ปกครอง อาจจะเป็นผู้นำในการเล่น เช่น “การเล่นแม่งูเอ๋ย” เพื่อให้เด็กรู้จักเคารพกติกา ซึ่งเป็นการฝึกทักษะทางสังคมให้กับเด็กนั่นเอง ฝึกการรู้จักทำงานร่วมกับผู้อื่น เพื่อให้เด็กเรียนรู้ถึงการทำงานเป็นทีม มากกว่า ข้าเก่งอยู่คนเดียว เพื่อเป็นการเข้าใจถึงการยอมรับความคิดเป็นของคนอื่น เพื่อให้รู้จักการสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับคนอื่นๆ เป็นต้น คุณพ่อ – คุณแม่ ทั้งหลาย ท่านหันมามองบุตรหลานของท่านกันหน่อย ว่าท่านสอนให้ลูกมี “EQ” คู่กับ “IQ” หรือว่าสอนแต่ให้ลูกมี “IQ” อย่างเดียว ถ้าอยากให้อนาคตของชาติเป็นคนดี มีประโยชน์ เป็นคนที่สังคมต้องการ พร้อมทั้งประสบความสำเร็จในชีวิต ถึงเวลาแล้วที่จะหันมาพัฒนา “EQ” ให้ลูกของท่าน ซึ่งการพัฒนา EQ นั้น ท่านสามารถลงมือปฏิบัติเองได้ อย่ามัวหลงเชื่อโฆษณาที่มุ่งเน้นแต่จะทำธุรกิจ หากินกับเด็กอยู่ต่อไปเลยนะคะ ตัวท่านเองนั่นแหละ ที่เป็นคนสำคัญ ที่จะพัฒนา “EQ” ให้กับลูกของท่านได้.

การวินิจฉัยเนื้องอกในตับ หรือ มะเร็งตับ, ก้อนในตับ มีวิธีคิด หรือ ตรวจสอบอย่างไร นายแพทย์ระพีพันธุ์ กัลยาวินัย อายุรแพทย์ และ อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางเดินอาหารและโรคตับ ร.พ. พระรามเก้า เกริ่น มักวินิจฉัยได้ช้า เพราะไม่มีอาการ และ คนที่มีก้อนใหญ่มาก อาจไม่มีอาการใด ๆ เลย เนื่องจากตับได้สร้างเผื่อความเสียหายไว้มากมาย แม้ตับเหลือ 40-50 % แล้วก็ยังไม่มีอาการ หรือมีความผิดปกติการทำงานใดๆก็ได้ เดิมจึงพบเมื่อเป็นมากแล้ว และ มักเสียชีวิตทุกราย แต่ปัจจุบันมีการเช็คร่างกาย ตรวจหาป้องกันกันมากแนวโน้มจึงสามารถรักษาได้ รวมทั้งค้นพบวิธีการรักษาใหม่ ๆ ด้วย ไม่เหมือนเดิมที่บอกกันว่ารักษาไม่ได้แล้ว ใครที่มีความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งตับได้ ตอบ ความเสี่ยงได้แก่ คนที่มีญาติเป็นโรคตับ หรือ ญาติเป็นมะเร็งตับในครอบครัว คนที่เป็นไวรัสตับอักเสบบี และซีเรื้อรัง (chronic hepatitis B, chronic hepatitis C) และ โรคเหล็กคั่งในตับ hemochromatosis และบางรายในเด็กที่เป็นความผิดปกติทางกรรมพันธ์ชนิด tyrosinemia มีรายงานการเกิดมะเร็งง่ายขึ้นในคนที่ได้รับเชื้อราอัลฟาร์ทอกซิน ซึ่งอยู่ใน ถั่วบดทิ้งค้าง หรือพริกป่นเก่า ที่มีเชื้อรานี้ปะปน ส่วนตับแข็งสาเหตุอื่นมีโอกาสเกิดมะเร็งมากกว่าคนปกติเช่นกัน แต่ไม่มากเท่าสาเหตุที่กล่าวข้างต้น อาการมีอะไรบ้าง ตอบ มักไม่มีอาการใด ๆ เลยก็ได้ นอกจากบางคนเท่านั้นที่มีอาการ และเป็นอาการของโรคตับที่มีอยู่เดิมทั่วไป เช่น คนที่เป็นตับแข็ง ซึ่งจะมีอาการใดอาการหนึ่งในนี้ก็ได้ เช่น น้ำในท้องหรือท้องโตขึ้น อาการทางสมองต่างๆ เหลือง หรือ ปัสสาวะเข้มขึ้น บางรายมีเลือดออกทางเดินอาหาร หรือ ถ่ายดำ อีกส่วนหนึ่งอาจมาด้วยอาการของเนื้องอกในตับโดยตรง อาการใดอาการหนึ่งก็ได้ ได้แก่ จุกแน่น ปวด หรือ อืด ท้องโตขึ้น บางรายคลำก้อนได้ในท้อง บางรายมาด้วยอาการทั่วไปของมะเร็งอาการใด อาการหนึ่งก็ได้ เช่น น้ำหนักลด เบื่ออาหาร เพลียง่าย ไม่มีแรง บางรายมาด้วยอาการข้างเคียงของมะเร็ง อาการใด อาการหนึ่งก็ได้ ดังนี้ ชา น้ำตาลต่ำวูบ เหงื่อออก เป็นตะคริวมือ และ เท้า เลือดข้นมาก ท้องเสียเป็นน้ำมาก ๆ ผิวหนังหรือกล้ามเนื้ออักเสบ อาการที่พบได้น้อยคือ เนื้องอกไปกดทางเดินน้ำดีหลัก คือ เหลือง คันตามตัว บางรายมีเลือดออกในทางเดินน้ำดี ถ่ายดำ พบได้น้อยอื่น ๆ คือ ท้องเสีย ปวดตามกระดูก หรือ หอบเหนื่อย หรือ เลือดออกในช่องท้อง เช่นมาด้วยหน้ามืด ซีดลง ขอเน้นย้ำว่า ส่วนใหญ่ไม่มีอาการ หรือ มีอาการเพียงอย่างเดียวที่กล่าวด้านบนข้อเดียวก็ได้ เมื่อไม่แน่ใจ โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงควรตรวจเช็คร่างกาย กับแพทย์ครับ แม้ไม่มีอาการใด ๆ การตรวจเลือดจะสามารถเช็คมะเร็งตับได้หรือไม่ ตอบ ผลเลือด ที่ไม่เฉพาะต่อมะเร็งมีมากมายครับ ส่วนใหญ่เป็นการตรวจพบในคนที่เป็นโรคตับทั่วไป ( เกร็ดเลือดต่ำ thrombocytopenia, โปรตีนในร่างกายต่ำ hypoalbuminemia, เหลือง ดีซ่าน hyperbilirubinemia,อาจมีซีดเล็กน้อย และอาจมีเกลือแร่ผิดปกติ บางรายอาจมีตับอักเสบ แต่ที่เฉพาะคือบอกว่ามีการสะดุดไหลเวียนไม่ดีของน้ำดี (AP = alkaline phosphatase และ GGT gammaglutamyl transpeptidase ผิดปกติ) แต่ผลเลือดทั้งสองตัวนี้ มักไม่เฉพาะต่อเนื้องอกเท่านั้นมีภาวะมากมายที่มีค่านี้ผิดปกติได้ แต่ควรค้นหาสาเหตุในทุกรายที่มีผลเลือดนี้ผิดปกติ เลือดเฉพาะต่อเนื้องอกมะเร็งตับคือ AFP (alfa feto protein) แต่ก็ขึ้นเพียงครึ่งเดียวของคนที่เป็นมะเร็งอีกครึ่งเช็คเลือดพบว่าปกติ แต่มีมะเร็งอยู่ได้ จึงควรเช็คด้วยการตรวจอัลตร้าซาวน์ คอมพิวเตอร์ หรือ คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ตามที่แพทย์แนะนำด้วยครับ (กรณีค่า AFP ขึ้น ควรค้นหาเสมอทุกราย แต่ถ้าค้นไม่พบ 2-4 ครั้ง อาจเป็นค่า AFP ขึ้นแต่ไม่มีมะเร็งได้เช่นกัน ตรวจผิดหลอกอย่างนี้ ว่าเหมือนมีมะเร็งแต่ตรวจแล้วไม่เจอ พบได้ 5 %) สรุปเป็นค่าความไว และ ความจำเพาะ มีดังนี้ AFP cutoff 16 micro.g/L (S/S 62/89 %) AFP cutoff 20 micro.g/L (S/S 60/91 %) AFP cutoff 100 micro.g/L (S/S 31/99 %) AFP cutoff 200 micro.g/L (S/S 22/99 %) การตรวจมะเร็งในอนาคต (Other serum markers) ตอบ อนาคตอาจมีการตรวจค้นหาได้ดียิ่งขึ้นครับ โดยการตรวจเลือดพิเศษที่ปัจจุบันยังทำไม่ได้ครับ( specific sugar-chain structure of circulating alpha-fetoprotein และ Des-gamma-carboxy PT. (หรือที่เรียกว่า “PT.