รู้ทันอาการเตือนไทรอยด์เป็นพิษ ที่อาจเป็นอันตรายต่อทุกระบบ

ต่อมไทรอยด์ เป็นอวัยวะหนึ่งของระบบต่อมไร้ท่อที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกาย ซึ่งอยู่บริเวณคอด้านหน้าหลอดลม มีหน้าที่สร้างฮอร์โมนไทรอยด์ที่มีผลต่อกระบวนการเผาผลาญพลังงาน และการเจริญเติบโตของร่างกาย แต่เมื่อไหร่ที่ฮอร์โมนไทรอยด์มีมากเกินไป อาจทำให้เกิดภาวะ ‘ไทรอยด์เป็นพิษ’ ซึ่งส่งผลกระทบต่อหลาย ๆ ระบบในร่างกาย และอาจเป็นอันตรายอย่างรุนแรงหากไม่สามารถควบคุมระดับฮอร์โมนไทรอยด์ให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม

Key Takeaways

• ต่อมไทรอยด์มีหน้าที่ในการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ ซึ่งมีผลต่อการควบคุมการเผาผลาญ และการทำงานของระบบอื่น ๆ ในร่างกาย
• ไทรอยด์เป็นพิษ คือ ภาวะที่มีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดสูงเกินความจำเป็น ส่งผลให้ระบบต่าง ๆ ทำงานเร็วกว่าปกติ เช่น หัวใจเต้นเร็ว, น้ำหนักลด, เหงื่อออกง่าย, กระสับกระส่าย ฯลฯ
• การรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษสามารถทำได้โดยการใช้ยาต้านไทรอยด์ การกลืนไอโอดีน และการผ่าตัด

ทำความรู้จัก ไทรอยด์เป็นพิษ คืออะไร

ไฮเปอร์ไทรอยด์ (Hyperthyroidism)

ไทรอยด์เป็นพิษ หรือไฮเปอร์ไทรอยด์ (Hyperthyroidism) คือ ภาวะที่ต่อมไทรอยด์มีการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ (Triiodothyronine, T3 และ Thyroxine, T4) ออกมามากเกินความจำเป็น

ปกติแล้วฮอร์โมนไทรอยด์มีผลต่อระบบเผาผลาญพลังงานของเซลล์ ช่วยควบคุมอุณหภูมิ ควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจ และอื่น ๆ เกือบทุกระบบ แต่เมื่อมีมากเกินไปจะส่งผลให้ระบบต่าง ๆ ทำงานมากกว่าปกติ และแสดงออกมาในรูปแบบอาการต่าง ๆ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ, น้ำหนักลด, เหงื่อออกมาก, ท้องเสีย, หงุดหงิดง่าย ฯลฯ นอกจากนี้การมีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดสูงเป็นเวลานานยังสามารถก่อให้เกิดปัญหาทางสุขภาพในระยะยาวได้อีกด้วย

สาเหตุของภาวะไทรอยด์เป็นพิษมีอยู่หลายประการ ไม่ว่าจะเกิดจากการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันผิดปกติที่ไปกระตุ้นให้ต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนออกมามากกว่าปกติ การรั่วไหลของฮอร์โมนไทรอยด์จากต่อมไทรอยด์อักเสบ หรืออาจเกิดจากเนื้องอกที่สามารถผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ได้เองโดยไม่ต้องได้รับการกระตุ้นจากฮอร์โมน TSH (Thyroid Stimulating Hormone) ที่หลั่งจากต่อมใต้สมอง นอกจากนี้ยังมีปัจจัยภายนอกอื่นที่สามารถกระตุ้นให้เกิดไทรอยด์เป็นพิษได้ เช่น การได้รับไอโอดีนมากเกินไป หรือการใช้ยาฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไป เป็นต้น

โดยภาวะไทรอยด์เป็นพิษมีโอกาสเกิดในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายถึง 10 เท่า ในช่วงอายุ 20-40 ปี และมีโอกาสถ่ายทอดทางพันธุกรรม

ไฮโปไทรอยด์ (Hypothyroidism)

ในทางกลับกัน หากต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ ทำให้ระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดต่ำเกินไปจะเรียกว่า ‘ไฮโปไทรอยด์’ ซึ่งส่งผลตรงกันข้ามกับไทรอยด์เป็นพิษ คือ ระบบต่าง ๆ ภายในร่างกายทำงานน้อยกว่าปกติ ยกตัวอย่างเช่น น้ำหนักเพิ่มขึ้น, ตัวเย็น หนาวง่าย, หัวใจเต้นช้า, อ่อนเพลีย, ท้องเสีย เป็นต้น

ไทรอยด์เป็นพิษ มีอาการอย่างไรบ้าง

เมื่อร่างกายมีระดับฮอร์โมนไทรอยด์สูงเกินไป สามารถส่งผลต่อระบบต่าง ๆ มากมาย โดยอาการไทรอยด์เป็นพิษที่อาจพบได้ มีดังต่อไปนี้

• น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็ว แม้ว่าจะทานอาหารเพิ่มขึ้นแล้วก็ตาม
• ใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว หรือเต้นผิดจังหวะ
• เหนื่อยง่ายกว่าปกติ
• หิวบ่อย
• ท้องเสีย
• เหงื่อออกง่าย
• มือสั่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย
• นอนไม่หลับ
• ผมบาง ผมร่วง
• ต่อมไทรอยด์โต
• ตาโปน
• ประจำเดือนมาน้อย ประจำเดือนขาด

การวินิจฉัยภาวะไทรอยด์เป็นพิษ

การตรวจวินิจฉัยภาวะไทรอยด์เป็นพิษ สามารถทำได้โดยวิธีดังนี้

• การซักประวัติการเจ็บป่วย และการตรวจร่างกายเบื้องต้นโดยแพทย์
• การตรวจเลือด เพื่อวัดระดับของฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือด
• การอัลตราซาวนด์ เพื่อดูขนาดรูปร่างของต่อมไทรอยด์ว่ามีความผิดปกติหรือไม่

วิธีการรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ

การรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษมีอยู่ 3 วิธีหลัก ได้แก่

• การรักษาโดยใช้ยา
  ในช่วงแรกแพทย์จะจ่ายยาต้านไทรอยด์ เพื่อยับยั้งการสร้างฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ ช่วยลดระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดลง และบรรเทาอาการที่เกิดจากฮอร์โมนไทรอยด์เกินได้ โดยแพทย์จะให้ผู้ป่วยใช้ยาประมาณ 1-2 ปี และอาจต้องใช้ยาต่อเนื่อง
• การกลืนไอโอดีน
  เป็นการใช้กัมมันตรังสีในการทำลายเซลล์ของต่อมไทรอยด์ ทำให้ต่อมไทรอยด์มีขนาดเล็กลง และสามารถผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ได้ลดลง
• การผ่าตัดต่อมไทรอยด์
  มีทั้งรูปแบบการผ่าตัดต่อมไทรอยด์เพียงบางส่วน และผ่าตัดต่อมไทรอยด์ออกทั้งหมด ใช้ในกรณีที่ผ่านการรักษาด้วยวิธีอื่นแล้วไม่เห็นผล ซึ่งการผ่าตัดเป็นวิธีรักษาที่ให้ผลลัพธ์รวดเร็ว และได้ประสิทธิภาพสูง

ไทรอยด์เป็นพิษ ตรวจพบเร็ว รักษาได้ ไม่น่ากลัวอย่างที่คิด

ฮอร์โมนไทรอยด์มีหน้าที่สำคัญต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย แต่เมื่อใดที่ระดับฮอร์โมนไทรอยด์สูงเกินไป อาจทำให้เกิดภาวะไทรอยด์เป็นพิษที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยรวม การตรวจวินิจฉัย และรับการรักษาอย่างเหมาะสมจะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถรับมือกับอาการไทรอยด์เป็นพิษได้ดียิ่งขึ้น

อย่างไรก็ตาม หากผ่านการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ แล้วแต่อาการไม่ดีขึ้น แพทย์จะพิจารณาแก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุด้วยการผ่าตัดต่อมไทรอยด์ออก ที่ศูนย์ไทรอยด์และผ่าตัดไทรอยด์ โรงพยาบาลพระรามเก้า พร้อมบริการรักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษด้วยการผ่าตัดส่องกล้องผ่านใต้รักแร้ หรือทางปากโดยทีมแพทย์เฉพาะทาง ลดการเกิดแผลเป็นที่ชัดเจน เพิ่มความแม่นยำ เพื่อการฟื้นตัวที่มีประสิทธิภาพ ให้ผู้ป่วยได้กลับไปใช้ชีวิตได้ตามปกติอย่างรวดเร็ว

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับไทรอยด์เป็นพิษ

ข้อควรระวังเมื่อได้รับการรักษาด้วยยาลดฮอร์โมนไทรอยด์มีอะไรบ้าง?

การใช้ยาลดฮอร์โมนไทรอยด์จะต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์ ห้ามลดหรือหยุดยาเอง เนื่องจากอาจทำให้อาการกลับมาเป็นซ้ำ

หากรู้ว่าเป็นไทรอยด์เป็นพิษ ควรปฏิบัติตัวอย่าง?

ควรรับประทานยาให้ครบตามแพทย์สั่ง หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน ระมัดระวังการออกกำลังกาย ไม่ควรหักโหมเกินไปจนกว่าจะควบคุมอาการได้ และหากผ่านการรักษาด้วยการกลืนไอโอดีนให้งดอาหารทะเลที่มีไอโอดีนสูงไปก่อน

References

Hyperthyroidism. (n.d.). Medlineplus. https://medlineplus.gov/hyperthyroidism.html

Hyperthyroidism (Overactive Thyroid). (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/hyperthyroidism

Mayo Clinic Staff. (2022, November 30). Hyperthyroidism (overactive thyroid). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hyperthyroidism/symptoms-causes/syc-20373659