Hypothyroidism คืออะไร? รู้ทันสาเหตุ อาการ และวิธีรักษา

น้ำหนักขึ้นง่าย ตัวบวม เหนื่อยง่าย หัวใจเต้นช้า อาการเหล่านี้อาจดูไม่ผิดปกติมากนัก แต่หากตรวจระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือด หลายครั้งก็มักจะพบ ‘ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์’ ซึ่งเป็นภาวะที่ส่งผลกระทบต่อการทำงานแทบจะทุกส่วนของร่างกาย ไปดูกันว่าไฮโปไทรอยด์ หรือ Hypothyroidism คืออะไร ไฮโปไทรอยด์มีอาการอะไรบ้าง วิธีรักษาและป้องกันภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์สามารถทำได้อย่างไร

Key Takeaways

• ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ (Hypothyroidism) คือ ภาวะที่ร่างกายมีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ซึ่งความผิดปกติที่เกิดขึ้นอาจมาจากต่อมไทรอยด์เอง หรือต่อมใต้สมองไม่สามารถกระตุ้นให้ต่อมไทรอยด์ทำงานตามปกติ
• อาการของผู้ที่มีภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ ได้แก่ น้ำหนักมาก ตัวบวมฉุ เหนื่อยง่าย เชื่องช้า หัวใจเต้นช้า ท้องผูก ผิวแห้ง ไขมันในเลือดสูง ซึมเศร้า ความจำไม่ดี เป็นต้น
• ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์สามารถรักษาได้โดยการให้ยาฮอร์โมนทดแทน ซึ่งปกติแล้วมักจะต้องได้รับยาไปตลอดชีวิต เพื่อให้ฮอร์โมนไทรอยด์ในร่างกายอยู่ในระดับปกติ

Hypothyroidism คืออะไร?

ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ (Hypothyroidism) คือ ภาวะที่ระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดต่ำกว่าปกติจนไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย และส่งผลกระทบต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ ของร่างกายให้ทำงานช้าลง และเกิดอาการผิดปกติในหลายระบบของร่างกายอย่างค่อยเป็นค่อยไป ซึ่งอาจใช้เวลานานหลายปีกว่าจะแสดงอาการผิดปกติให้เห็น

ต่อมไทรอยด์ เป็นอวัยวะหนึ่งในระบบต่อมไร้ท่อ อยู่ที่บริเวณหน้าลำคอ มีหน้าที่สร้างฮอร์โมนไทรอยด์ ซึ่งเป็นฮอร์โมนสำคัญที่มีผลต่อการเผาผลาญพลังงาน การควบคุมอุณหภูมิร่างกาย การไหลเวียนโลหิต ตลอดจนการพัฒนาของสมองและการเจริญเติบโตในเด็ก ซึ่งการทำงานของต่อมไทรอยด์นั้นจะถูกควบคุมโดยฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองอีกที ความผิดปกติที่เกิดขึ้นจึงสามารถเกิดได้ 2 รูปแบบ ได้แก่

• ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แบบปฐมภูมิ (Primary Hypothyroidism) เกิดจากความผิดปกติที่ต่อมไทรอยด์เอง ทำให้การผลิตฮอร์โมนไทรอยด์น้อยกว่าปกติ
• ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แบบทุติยภูมิ (Secondary Hypothyroidism) เกิดจากความผิดปกติของต่อมใต้สมอง จนส่งผลกระทบต่อการทำงานของต่อมไทรอยด์ ทำให้ต่อมไทรอยด์ไม่ถูกกระตุ้นให้หลั่งฮอร์โมนตามปกติ

นอกจากฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำจะสามารถสร้างปัญหาให้กับร่างกายแล้ว การมีฮอร์โมนไทรอยด์สูงก็สามารถส่งผลกระทบต่อร่างกายได้เช่นกัน ทำความรู้จักภาวะไทรอยด์เป็นพิษได้ที่นี่

Hypothyroidism เกิดจากสาเหตุใด

Hypothyroidism หรือภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ เกิดได้จากหลายสาเหตุ

ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แบบปฐมภูมิ (Primary Hypothyroidism) มักมีสาเหตุมาจาก

• ผลกระทบจากการรักษาภาวะไฮเปอร์ไทรอยด์ด้วยการกลืนแร่ไอโอดีน
• ผลกระทบจากการผ่าตัดต่อมไทรอยด์
• กลุ่มโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง เช่น โรคไทรอยด์อักเสบชนิดฮาชิโมโต (Hashimoto’s Thyroiditis)
• ผลข้างเคียงจากยาบางชนิดที่ส่งผลกระทบต่อการทำงานของต่อมไทรอยด์
• ภาวะไม่มีต่อมไทรอยด์แต่กำเนิด หรือต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนได้น้อยแต่กำเนิด

ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แบบทุติยภูมิ (Secondary Hypothyroidism) มักมีสาเหตุจาก

• โรคเนื้องอกต่อมใต้สมอง
• ผลกระทบจากการรักษาโรคเนื้องอกต่อมใต้สมอง เช่น การฉายรังสี การผ่าตัด
• อุบัติเหตุที่ส่งผลกระทบต่อการทำงานของต่อมใต้สมอง

อาการ Hypothyroidism เป็นอย่างไร

ผู้ที่มีภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำมักจะแสดงอาการผิดปกติเกือบทุกระบบ แต่ระดับความรุนแรงจะขึ้นอยู่กับระดับฮอร์โมนไทรอยด์ที่ขาด โดยอาการที่พบได้บ่อยในผู้ป่วย Hypothyroidism คือ

• เหนื่อยง่าย อ่อนเพลียตลอดเวลา
• น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น แม้ว่าจะรับประทานอาหารเท่าเดิม
• ตัวบวม อ้วนฉุ
• ผิวแห้ง หมองคล้ำ
• ขี้หนาว ทนต่อความเย็นได้น้อย หรืออาจทนต่อความเย็นไม่ได้เลย
• ผมร่วง ผมบาง คิ้วบาง
• ท้องผูกเรื้อรัง
• ความจำสั้น ไม่ค่อยมีสมาธิ
• เชื่องช้า ซึมเศร้า
• หัวใจเต้นช้า
• ปวดข้อ กล้ามเนื้อลีบ
• เหงื่อออกน้อย
• ไขมันในเลือดสูง
• เสียงแหบ พูดช้า
• ในผู้หญิงอาจมีรอบเดือนมาไม่ปกติ หรือภาวะมีบุตรยาก ในผู้ชายอาจมีหน้าอกใหญ่
• ในเด็กอาจมีผลกระทบต่อพัฒนาการและสติปัญญา
• ในบางรายอาจมีอาการต่อมไทรอยด์โต โรคคอพอก

แนวทางการวินิจฉัยภาวะ Hypothyroidism

การตรวจวินิจฉัยภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ หรือ Hypothyroidism นั้นไม่สามารถประเมินได้จากการสังเกตอาการผู้ป่วยเพียงอย่างเดียว เนื่องจากอาการของภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ไม่มีความจำเพาะ และมีความใกล้เคียงกับโรคอื่น ๆ ดังนั้นการยืนยันถึงภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์จะต้องทำโดยการตรวจระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือด ซึ่งเป็นวิธีที่แม่นยำในการวินิจฉัย และช่วยให้แพทย์สามารถวางแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสมต่อไป

วิธีการรักษาภาวะ Hypothyroidism

วิธีการรักษาภาวะ Hypothyroidism คือการให้ยาทดแทนฮอร์โมนไทรอยด์ ซึ่งตัวยาจะไปทำหน้าที่แทนฮอร์โมนไทรอยด์ ให้ร่างกายมีระดับฮอร์โมนไทรอยด์เพียงพอต่อความต้องการ และลดอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นจากการขาดฮอร์โมนไทรอยด์ได้

ในการรักษาด้วยยาทดแทนฮอร์โมน แพทย์จะมีการปรับยาให้เหมาะกับผู้ป่วยแต่ละราย ซึ่งจะมีการนัดมาตรวจระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดอยู่เสมอ ในช่วงแรกอาจนัดติดตามอาการทุก 1-2 เดือน หากระดับฮอร์โมนไทรอยด์เป็นปกติ และอาการคงที่ อาจนัดห่างออกไปเป็นทุก ๆ 1 ปี

อาการแทรกซ้อนจากภาวะ Hypothyroidism

ผู้ที่มีภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ มีโอกาสเกิดอาการแทรกซ้อนได้ ยกตัวอย่างเช่น

• โรคหัวใจและหลอดเลือด : ผู้ที่มีฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูง ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหัวใจ
• คอพอก : ต่อมไทรอยด์ที่ผิดปกติจะถูกฮอร์โมนต่อมใต้สมองกระตุ้น จนทำให้ต่อมไทรอยด์มีขนาดใหญ่ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการหายใจและการกลืนได้
• ภาวะมีบุตรยาก : ระดับฮอร์โมนไทรอยด์ที่ต่ำสามารถรบกวนการตกไข่ ทำให้เกิดภาวะมีบุตรยาก
• ภาวะซึมเศร้า : ระดับฮอร์โมนไทรอยด์ที่ต่ำทำให้การทำงานของสมองช้าลง ส่งผลต่ออารมณ์และสุขภาพจิต
• ทารกพิการ : การเกิดภาวะ Hypothyroidism ในหญิงตั้งครรภ์ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ส่งผลกระทบต่อพัฒนาการของทารกในครรภ์
• Myxedema : ภาวะแทรกซ้อนรุนแรงที่สุดของ Hypothyroidism ที่อาจทำให้ทนหนาวไม่ได้ หมดสติ ชัก หรือเสียชีวิต หากไม่ได้รับการรักษาเร่งด่วน ซึ่งมีโอกาสพบได้น้อยมาก

ภาวะ Hypothyroidism สามารถป้องกันได้หรือไม่?

ภาวะไฮโปไทรอยด์ Hypothyroidism มักจะเกิดจากสาเหตุที่ไม่สามารถควบคุมได้ ทั้งจากผลข้างเคียงของการรักษาโรคบางชนิด หรือภาวะแต่กำเนิด อย่างไรก็ตาม ยังสามารถลดความเสี่ยงและความรุนแรงของโรคได้ด้วยการสังเกตอาการตนเองอยู่เสมอ พร้อมเข้ารับการตรวจสุขภาพเป็นประจำ การตรวจพบตั้งแต่ระยะแรก จะช่วยให้สามารถรักษาได้อย่างรวดเร็ว และลดผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว

Hypothyroidism ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ รักษาไว ลดผลกระทบต่อร่างกายในระยะยาว

ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ หรือ Hypothyroidism คือความผิดปกติของระดับฮอร์โมนไทรอยด์ที่ต่ำจนไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย จึงส่งผลกระทบต่อการทำงาน และแสดงออกมาในรูปแบบอาการต่าง ๆ อย่างเช่น น้ำหนักขึ้น หัวใจเต้นช้า อ่อนเพลีย เชื่องช้า ที่หากปล่อยไว้ไม่รักษาอาจทำให้อาการรุนแรง และเกิดภาวะแทรกซ้อนอันตรายได้

ศูนย์ไทรอยด์และผ่าตัดไทรอยด์ โรงพยาบาลพระรามเก้า ให้การรักษา ตรวจวินิจฉัยภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ โดยมุ่งเน้นถึงผลการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยที่สุด ด้วยทีมแพทย์เฉพาะทางโรคต่อมไร้ท่อ เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างตรงจุดและปลอดภัย พร้อมติดตามอาการอย่างใกล้ชิดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ Hypothyroidism

ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ เมื่อไหร่ควรพบแพทย์?

ควรพบแพทย์หากมีอาการของภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ เช่น รู้สึกอ่อนเพลีย น้ำหนักขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ ท้องผูก ผิวแห้ง บวมน้ำ ฯลฯ

กลุ่มเสี่ยงของภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์มีใครบ้าง?

ผู้ที่มีภาวะคอพอก, ผู้ที่ผ่านการรักษาภาวะไฮโปไทรอยด์ด้วยการกลืนแร่และการผ่าตัด, ผู้ที่ได้รับการฉายรังสีบริเวณต่อมไทรอยด์ คอ หรือหน้าอก, ผู้ที่มีคนในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคไทรอยด์, หญิงตั้งครรภ์, ผู้ที่เป็นโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง

References

Hypothyroidism (Underactive Thyroid). (n.d.). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/hypothyroidism

Hypothyroidism (Underactive Thyroid). (2024, November 24). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12120-hypothyroidism

Mayo Clinic Staff. (2022, December 10). Hypothyroidism (Underactive Thyroid). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/symptoms-causes/syc-20350284