ต่อมไทรอยด์เป็นอวัยวะรูปร่างคล้ายผีเสื้ออยู่บริเวณด้านหน้าของลำคอ ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่สำคัญต่อระบบเผาผลาญพลังงานของร่างกาย นอกจากนี้ยังเกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตอีกด้วย อีกทั้งยังทำหน้าที่ควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจ ควบคุมอุณภูมิร่างกาย และยังมีผลต่อการทำงานของฮอร์โมนชนิดอื่น ๆ
ดังนั้นเมื่อต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติไป ก็จะส่งผลต่อระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในร่างกาย อาจทำให้เกิดภาวะไทรอยด์มากเกินไป (ไทรอยด์เป็นพิษ) ภาวะไทรอยด์น้อยเกินไป (ไทรอยด์ต่ำ) หรือความผิดปกติอื่น ๆ ของต่อมไทรอยด์ ซึ่งผู้ป่วยที่มีความผิดปกติเหล่านี้จะมีอาการแตกต่างกันออกไป
บทความนี้จะอธิบายถึงอาการของโรคไทรอยด์แต่ละประเภท เพื่อเป็นแนวทางในการสังเกตตัวเองเบื้องต้น และหากสงสัยก็ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที
สัญญาณเตือนว่ากำลังมีอาการโรคไทรอยด์
เนื่องจากความผิดปกติหรือโรคของต่อมไทรอยด์เกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ไทรอยด์สูง ไทรอยด์ต่ำ เนื้องอกที่ไม่ใช่มะเร็งของต่อมไทรอยด์ มะเร็งไทรอยด์ ไทรอยด์อักเสบ ทำให้ผู้ป่วยอาจมีอาการที่แตกต่างกันได้ แต่อย่างไรก็ตามอาการของโรคไทรอยด์ที่มักพบได้บ่อยได้แก่
- น้ำหนักลด หรือเพิ่มผิดปกติ
- ขี้ร้อน เหงื่อออกมาก หรือขี้หนาว รู้สึกหนาวตลอดเวลา
- หงุดหงิดง่าย
- นอนไม่หลับ
- ตาโปน
- ใจสั่น
- อ่อนเพลีย
- ผมร่วง ผิวแห้ง
- คอมีขนาดใหญ่ขึ้น
- คอพอก
- กลืนลำบาก
อาการเหล่านี้เป็นอาการที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ ซึ่งหากมีอาการเหล่านี้ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรักษาต่อไป
อาการไทรอยด์เป็นพิษ
ไทรอยด์เป็นพิษ (hyperthyroidism) หรือภาวะไทรอยด์สูงเกินไป เป็นภาวะที่ต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป ซึ่งผู้ป่วยมักมีอาการเหล่านี้
- หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น
- หงุดหงิด อารมณ์แปรปรวน กระสับกระส่าย
- เหงื่อออกง่าย
- นอนไม่หลับ
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง
- น้ำหนักลด
- ประจำเดือนมาไม่ปกติ
- ระคายเคืองตา ตาไวต่อแสง มองเห็นภาพไม่ชัด หรือตาโปน
อาการไทรอยด์ต่ำ
ภาวะไทรอยด์ต่ำ (hypothyroidism) เกิดจากร่างกายขาดฮอร์โมนไทรอยด์ ซึ่งจะตรงข้ามกับภาวะไทรอยด์เป็ยพิษ โดยมักมีอาการดังนี้
- เหนื่อยง่าย
- น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
- ไวต่ออากาศเย็น ขี้หนาว
- ผมแห้ง ผมบาง ผิวแห้ง
- เสียงแหบ
- หน้าบวม
- มีปัญหาเรื่องความจำ
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปวดเมื่อย
- ประจำเดือนมาไม่ปกติในผู้หญิง
- มีภาวะซึมเศร้า
แต่ในระยะแรก ๆ ผู้ป่วยมักไม่แสดงอาการชัดเจน ทำให้บางครั้งไม่ทราบว่าเริ่มมีความผิดปกติของต่อมไทรอยด์
อาการโรคไทรอยด์กลุ่มที่มีก้อนของต่อมไทรอยด์ที่ไม่ใช่มะเร็ง
ผู้ป่วยส่วนหนึ่งอาจไม่มีอาการใด ๆ แต่พบว่ามีก้อนที่คอ หรือคอมีขนาดใหญ่ขึ้น ในผู้ป่วยรายที่มีก้อนเนื้องอกขนาดใหญ่หรือมีหลายก้อน อาจทำให้มีอาการกลืนลำบาก
หรือหากก้อนเนื้องอกนั้นมีการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ด้วย ผู้ป่วยก็จะมีอาการของไทรอยด์สูงร่วมด้วย
อาการของมะเร็งไทรอยด์
- มีก้อนที่คอทั้งขนาดเล็ก ๆ ไปจนถึงขนาดใหญ่
- คอโตขึ้น รู้สึกแน่น ๆ ที่คอ
- กลืนลำบาก
- เสียงแหบ
- หายใจลำบาก
อาการโรคไทรอยด์อักเสบ
ไทรอยด์อักเสบ (thyroiditis) เกิดได้จากหลายสาเหตุ รวมถึงภาวะที่ภูมิคุ้มกันของร่างกายไปทำให้ต่อมไทรอยด์อักเสบซึ่งในทางการแพทย์เรียกโรคนี้ว่า Hashimoto disease ซึ่งทำให้มีฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ
ผู้ป่วยมักไม่มีอาการในช่วงแรก แต่จะสังเกตได้ว่าต่อมไทรอยด์มีขนาดโตขึ้นอย่างช้า ๆ ทำให้คอด้านหน้าดูบวม และหากอาการเป็นมากขึ้นผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการผิดปกติ เช่น
- เหนื่อยง่าย
- น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
- หัวใจเต้นช้า
- ปวดกล้ามเนื้อ
- ท้องผูก
- ตาและใบหน้าบวม
- ผิวแห้ง ผิวบาง ผมร่วง
- หากเป็นผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ จะมีอาการประจำเดือนมาไม่ปกติหรือมามาก ตั้งครรภ์ยาก
- มีปัญหาด้านความจำ สมาธิ มีภาวะซึมเศร้า
อาการของโรคคอพอก
โรคคอพอกคือโรคที่มีต่อมไทรอยด์โตขึ้น โดยอาจมีหรือไม่มีก้อนที่ต่อมไทรอยด์หรือไม่ก็ได้ ผู้ที่เป็นโรคคอพอกอาจมีฮอร์โมนไทรอยด์สูง หรือต่ำกว่าปกติ ขึ้นอยู่กับสาเหตุ
ผู้ป่วยที่เป็นคอพอกที่มีระดับฮอร์โมนสูงก็จะแสดงอาการของโรคไทรอยด์เป็นพิษ ผู้ป่วยที่มีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำก็จะแสดงอาการของภาวะไทรอยด์ต่ำ หรือถ้าคอพอกมีขนาดใหญ่มากก็อาจทำให้กลืนลำบากได้
สรุป
ต่อมไทรอยด์มีความสำคัญต่อระบบเผาผลาญพลังงานของร่างกาย และยังมีผลต่อการทำงานของหลาย ๆ อวัยวะในร่างกาย หากมีความผิดปกติเกิดขึ้นกับต่อมไทรอยด์ เช่น เกิดภาวะไทรอยด์เป็นพิษ หรือไทรอยด์ต่ำ ก็จะมีอาการผิดปกติต่าง ๆ แสดงให้เห็น เช่น น้ำหนักตัวเปลี่ยนแปลง ขี้ร้อน ขี้หนาว อ่อนเพลีย รอบตาบวม หน้าบวม ซึ่งหากมีอาการเหล่านี้ หรือสงสัยว่ากำลังมีอาการโรคไทรอยด์ ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้องและทันท่วงที
