อย่าตกใจ หน้าเบี้ยวครึ่งซีก อาการทางประสาทที่รักษาหายได้

หากไม่เคยทราบข้อมูลเกี่ยวกับโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกมาก่อน และพบว่าตนเองมีอาการหน้าเบี้ยวขึ้นมาทันทีทันใดก็คงจะตกใจไม่น้อย แต่แท้จริงแล้วสำหรับโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก (Bell’s Palsy) ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด หากพบแพทย์ได้ทันเวลา และรับการรักษาที่เหมาะสมทันทีก็สามารถหายจากอาการนี้ได้ ซึ่งในบทความนี้จะพาไปทำความรู้จักทุกข้อควรรู้เกี่ยวกับโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก พร้อมตอบคำถามที่หลายคนอาจสงสัย

Key Takeaways

• โรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก (Bell’s Palsy) เกิดจากการอักเสบของเส้นประสาทสมองคู่ที่ 7 ทำให้กล้ามเนื้อใบหน้าซีกหนึ่งอ่อนแรง หรืออัมพาตชั่วคราว แต่ส่วนใหญ่สามารถหายได้ หากรักษาอย่างทันท่วงที
• อาการสำคัญของใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก ได้แก่ หลับตาไม่สนิท ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด น้ำลายไหล ลิ้นชา หรือหูอื้อ อาการมักรุนแรงสุดในช่วง 1-3 วันแรก และจะค่อย ๆ ดีขึ้นจนหายสนิทภายใน 3-6 เดือน
• สาเหตุและกลุ่มเสี่ยงของโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส เช่น เริม งูสวัด โควิด-19 ปัจจัยเสี่ยงได้แก่ โรคประจำตัว (เบาหวาน, ภูมิคุ้มกันบกพร่อง), ความเครียดสูง, พักผ่อนไม่พอ หญิงตั้งครรภ์ เป็นต้น
• การรักษาโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกทำได้ด้วยการใช้ยา เช่น สเตียรอยด์ ยาต้านไวรัส(เมื่อมีข้อบ่งชี้) ยาป้ายตา ร่วมกับกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูกล้ามเนื้อใบหน้า
• หากพบแพทย์เร็วจะช่วยเพิ่มโอกาสหายเป็นปกติ และลดความเสี่ยงภาวะแทรกซ้อนได้

หน้าเบี้ยวครึ่งซีก (Bell’s Palsy) คืออะไร?

โรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก (Bell’s Palsy) คือ ภาวะที่กล้ามเนื้อใบหน้าเกิดเป็นอัมพาตขึ้นมาชั่วคราว จากการอักเสบของเส้นประสาทสมองเส้นที่ 7 ที่มีบทบาทควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อใบหน้า ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง ผู้ป่วยไม่สามารถขยับเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้าซีกใดซีกหนึ่งได้ตามปกติ

อาการใดที่บ่งชี้โรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีก?

โรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกสามารถเกิดขึ้นแบบทันทีทันใด โดยผู้ป่วยบางรายอาจพบอาการปวดหลังหู ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนก่อนแสดงอาการของโรค ดังนี้

• หนังตาตก เปลือกตาปิดไม่สนิท ทำให้ตาแห้ง หรือตาอักเสบระคายเคือง
• ยักคิ้วไม่ได้
• ปากเบี้ยว มุมปากตก พูดไม่ชัด
• น้ำไหลออกจากมุมปากข้างที่เกิดอาการหน้าเบี้ยวครึ่งซีก
• อาจมีอาการลิ้นชา หรือสูญเสียการรับรสของลิ้นข้างที่เกิดอาการหน้าเบี้ยวครึ่งซีก
• ได้ยินเสียงก้อง หูอื้อข้างที่เกิดอาการหน้าเบี้ยวครึ่งซีก
• อาจรู้สึกหน้าบวม หรือชา
• บางรายอาจมีผื่นหรือตุ่มน้ำใสบริเวณใบหู

อาการของโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกอาจเกิดขึ้นรุนแรงที่สุดในช่วง 1-3 วันแรก และอาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นจนหายดีภายใน 3-6 เดือน มีเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่จะมีอาการถาวร และมีโอกาสเกิดโรคซ้ำน้อยมาก

สาเหตุใดบ้างที่อาจกระตุ้นให้เกิดโรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีก?

โรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีกเกิดจากเส้นประสาทสมองคู่ที่ 7 เกิดการอักเสบ ซึ่งความเสียหายที่เกิดขึ้นสามารถเกิดจากสาเหตุดังต่อไปนี้

• การติดเชื้อ เป็นสาเหตุส่วนใหญ่ที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีก เชื้อที่เป็นสาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่ เริม (Herpes Simplex Virus : HSV), งูสวัด (Herpes Zoster Virus), โควิด 19 (Coronavirus) เป็นต้น
• การบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ
• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

ใครบ้าง จัดอยู่ในกลุ่มเสี่ยงหน้าเบี้ยวครึ่งซีก?

โรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีกมีโอกาสเกิดขึ้นได้กับทุกคน ทุกเพศ ทุกวัย แต่ผู้ที่มีภาวะบางอย่างหรือพฤติกรรมเสี่ยงดังต่อไปนี้ มีโอกาสเกิดโรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีกสูงกว่าบุคคลทั่วไป

• ผู้ที่มีโรคประจำตัว โดยเฉพาะโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน เช่น โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง โรคภูมิแพ้ตนเอง โรคเบาหวาน
• ผู้ที่เคยประสบอุบัติเหตุ หรือสมองได้รับการกระทบกระเทือน
• หญิงตั้งครรภ์ โดยเฉพาะช่วงไตรมาสสุดท้ายก่อนคลอดและหลังคลอด จะมีโอกาสเกิดอาการหน้าเบี้ยวสูงกว่าบุคคลทั่วไปถึง 3 เท่า
• ผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น มีความเครียดสูง พักผ่อนไม่เพียงพอ

การวินิจฉัยโรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีก ทำได้อย่างไร?

เมื่อผู้ป่วยเข้าพบแพทย์ด้วยอาการหน้าเบี้ยว หนังตาตก มุมปากตก จะมีวิธีคัดกรองและวินิจฉัยโรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีกดังต่อไปนี้

• ซักประวัติและตรวจร่างกายโดยแพทย์

แพทย์อาจมีการซักถามข้อมูลเบื้องต้น เช่น เริ่มมีอาการเมื่อไหร่ มีกิจวัตรประจำวันอย่างไร ก่อนหน้านี้ป่วยหรือไม่ และอาจให้ผู้ป่วยลองขยับกล้ามเนื้อใบหน้า เพื่อดูว่าเกิดความผิดปกติในลักษณะใดบ้าง ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้แพทย์วินิจฉัยโรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีกได้ค่อนข้างแม่นยำ

• การตรวจพิเศษ

ในบางครั้ง แพทย์อาจพิจารณาให้ผู้ป่วยเข้ารับการตรวจอื่นเพิ่มเติมเพื่อยืนยันผลวินิจฉัย เช่น การตรวจเลือด, การตรวจน้ำไขสันหลัง, การตรวจคลื่นไฟฟ้ากล้ามเนื้อ (EMG), การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) หรือการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เป็นต้น

โรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีกมีวิธีรักษาอย่างไรบ้าง?

การรักษาอาการหน้าเบี้ยวครึ่งซีก สามารถทำได้โดยการลดอาการของโรค และการฟื้นฟูร่างกาย ดังนี้

การใช้ยา

เป็นวิธีรักษาเบื้องต้นเมื่อได้รับการวินิจฉัยโรคหน้าเบี้ยวครึ่งซีก ซึ่งกลุ่มยาที่แพทย์จ่ายให้ ได้แก่

• ยากลุ่มสเตียรอยด์ เพื่อลดการอักเสบของเส้นประสาท และช่วยให้เส้นประสาทกลับมาทำงานตามปกติได้เร็วขึ้น
• ยาป้ายตา หรือยาหยอดตา เพื่อรักษาความชุ่มชื้นแก่ดวงตา ลดการระคายเคือง และป้องกันเยื่อบุตาอักเสบ
• การใช้ยาต้านไวรัส แพทย์จะพิจารณาให้ในกรณีที่ผู้ป่วยหน้าเบี้ยวจากการติดเชื้อไวรัสเริม หรืองูสวัด

การทำกายภาพ

เป็นวิธีการฟื้นฟูกล้ามเนื้อใบหน้าไม่ให้เกิดการฝ่อตัวหรือลีบลง ซึ่งสามารถทำได้ทั้งการบริหารกล้ามเนื้อใบหน้า การนวดใบหน้า และการประคบร้อน ช่วยให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น เพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อใบหน้า และช่วยลดอาการตึงบนใบหน้า แต่สำหรับผู้ป่วยบางรายที่มีอาการรุนแรง แพทย์อาจให้ทำกายภาพด้วยการกระตุ้นไฟฟ้าด้วย

ใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก ไม่น่ากลัวอย่างที่คิด หากรักษาได้ทันเวลา

แม้ว่าโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกจะแสดงอาการที่ชวนตกใจ แต่แท้จริงแล้วไม่ได้อันตรายอย่างที่คิด หากได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อย่างไรก็ตาม อาการหน้าเบี้ยวอาจไม่ได้เกิดจากโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกเพียงอย่างเดียว การเข้าพบแพทย์เพื่อรับการตรวจอย่างละเอียดจึงเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อคัดกรองโรคที่อาจเป็นอันตรายอื่น ๆ และช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาที่ถูกต้องเหมาะสมตั้งแต่ต้น

ศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลพระรามเก้า ใส่ใจทุกรายละเอียดในการตรวจวินิจฉัย ไม่มองข้ามแม้รายละเอียดเล็กน้อย เพื่อการวินิจฉัยที่แม่นยำและการรักษาที่ตรงจุด ให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้ไว พร้อมกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างมั่นใจอีกครั้ง

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการหน้าเบี้ยวครึ่งซีก

1. ใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกใช่อัมพฤกษ์หรือไม่?

โรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก (Bell's Palsy) กับ อัมพฤกษ์อัมพาตไม่ใช่โรคเดียวกัน เนื่องจากโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกมีสาเหตุจากการอักเสบของเส้นประสาทสมอง แต่อัมพฤกษ์อัมพาตเป็นภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจาก/โรคหลอดเลือดสมอง/ที่ทำให้สมองขาดเลือด ซึ่งอาการของอัมพฤกษ์อัมพาตจะแตกต่างกัน เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรงที่ตำแหน่งอื่นนอกจากใบหน้าอย่างแขนขาอ่อนแรง และอาการที่แตกต่างเด่นชัดคือ ผู้ป่วยจะสามารถหลับตาสนิทและยักคิ้วได้ ในขณะที่ผู้ป่วยโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีกจะไม่สามารถทำได้

2. รู้ได้อย่างไรว่ามีอาการหน้าเบี้ยว?

ผู้ป่วยสามารถทดสอบเพื่อสังเกตอาการหน้าเบี้ยวได้โดย

• ทดลองยักคิ้วขึ้นทั้งสองข้าง
• หลับตาทั้งสองข้าง
• ฉีกยิ้มกว้าง ๆ

หากมีอาการหน้าเบี้ยว ผู้ป่วยจะไม่สามารถยักคิ้วให้สูงเท่ากันได้ ไม่สามารถหลับตาข้างหนึ่งให้สนิทได้ และจะไม่สามารถยิ้มให้เท่ากันทั้งสองข้างได้

References

Bell’s Palsy. (2023, August 14). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/5457-bells-palsy

WebMD Editorial Contributor & Walker-Journey, J. (2023, November 14). Bell’s Palsy. WebMD. https://www.webmd.com/brain/understanding-bells-palsy-basics

Hohman MH, Warner MJ, Varacallo MA. Bell Palsy. [Updated 2024 Oct 6]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482290/