เนื้องอกมดลูก อันตรายใกล้ตัวของผู้หญิงที่ไม่ควรมองข้าม

เนื้องอกมดลูก เป็นอีกโรคทางนรีเวชที่พบได้บ่อย อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยเนื้องอกมดลูกจะมีเพียงบางส่วนเท่านั้นที่แสดงอาการ และมีเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่พบเนื้องอกเป็นเนื้อร้าย แต่ทั้งนี้ไม่ควรปล่อยปละละเลยและคอยติดตามอาการอยู่เสมอ เพื่อรับการรักษาได้ทันท่วงที และกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีเป็นปกติอีกครั้ง

Key Takeaways

• เนื้องอกมดลูกเป็นโรคทางนรีเวชที่พบได้บ่อย ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ประมาณ 2 ใน 3 มักมีเนื้องอกมดลูกอย่างน้อย 1 ก้อนในช่วงเวลาหนึ่งของชีวิต
• เนื้องอกมดลูกส่วนใหญ่ไม่ใช่เนื้อร้าย แต่ก็มีโอกาสที่จะขยายตัวใหญ่ขึ้นจนส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้
• ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักไม่พบอาการเนื้องอกในมดลูก และมีบางส่วนที่มีอาการเลือดออกมาก ปวดท้องน้อยแม้ไม่มีประจำเดือน ปัสสาวะบ่อย ท้องผูก หรือเจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
• การรักษาเนื้องอกขึ้นอยู่กับขนาด ตำแหน่ง และอาการที่เกิดขึ้นจากเนื้องอกมดลูก ซึ่งทำได้ตั้งแต่การติดตามอาการ การรักษาด้วยยาเพื่อควบคุมอาการ และการผ่าตัดมดลูก

เนื้องอกมดลูก คืออะไร?

เนื้องอกมดลูก คือลักษณะของเซลล์กล้ามเนื้อมดลูกเจริญผิดปกติ เกิดเป็นก้อนที่ผนังมดลูก ซึ่งก้อนที่เกิดขึ้นอาจเบียดทำให้มดลูกเสียรูป โดยก้อนเนื้องอกมดลูกอาจนูนออกมาจากผิวนอกมดลูกหรือด้านในโพรงมดลูกก็ได้

เนื้องอกมดลูกที่เกิดขึ้นอาจมีขนาดโตขึ้นเรื่อย ๆ หรืออาจมีขนาดคงที่ก็ได้ และไม่จำเป็นจะต้องพบเพียง 1 ก้อน เพราะเนื้องอกมดลูกสามารถเกิดขึ้นหลายก้อนพร้อมกัน โดยผู้หญิง 2 ใน 3 มักจะมีเนื้องอกมดลูกอย่างน้อย 1 ก้อนในช่วงเวลาหนึ่งของชีวิต ซึ่งสามารถพบได้มากขึ้นตามอายุจนถึงวัยหมดประจำเดือน โดยส่วนใหญ่เนื้องอกจะฝ่อไปเองตามการลดลงของฮอร์โมนเพศหญิง

การตรวจพบเนื้องอกที่มดลูกไม่ได้เป็นการแสดงแนวโน้มของการเกิดมะเร็งที่สูงขึ้น แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าการมีเนื้องอกมดลูกจะไม่เป็นอันตราย เพราะการเปลี่ยนเเปลงของโครงสร้างมดลูกนี้สามารถทำให้เกิดการกดทับอวัยวะอื่น ๆ ที่อยู่รอบ ๆ จนส่งผลกระทบต่อการทำงานของอวัยวะนั้น ๆ นอกจากนี้อาจทำให้มีเลือดออกผิดปกติ หรือส่งผลต่อการตั้งครรภ์ได้เช่นกัน

รู้จักชนิดของเนื้องอกมดลูก

เนื้องอกมดลูกสามารถแบ่งชนิดได้ตามตำแหน่งที่เกิดเนื้องอกมดลูกขึ้น ซึ่งมีอยู่ 3 ชนิด ได้แก่

• เนื้องอกบริเวณผิวนอกผนังมดลูก (Subserosal fibroid) คือเนื้องอกที่เกิดขึ้นบริเวณเยื่อบุโพรงมดลูกและโตในลักษณะดันออกมาในช่องท้อง
• เนื้องอกในกล้ามเนื้อมดลูก หรือในผนังมดลูก (Intramural fibroid) คือเนื้องอกที่เกิดขึ้นบริเวณกล้ามเนื้อมดลูก เป็นประเภทที่พบได้มากที่สุด
• เนื้องอกในโพรงมดลูก (Submucosal fibroid) คือเนื้องอกเกิดขึ้นบริเวณเยื่อบุโพรงมดลูกด้านใน และโตในลักษณะเข้าไปในโพรงมดลูก

เนื้องอกมดลูกเกิดจากอะไร

ในปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุการเกิดเนื้องอกมดลูกที่แน่ชัด แต่พบว่าปัจจัยสำคัญของการเกิดเนื้องอกมีความเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนเพศหญิงอย่างเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน เนื่องจากเนื้องอกมดลูกพบได้บ่อยในวัยเจริญพันธุ์ และฝ่อตัวลงไปในช่วงวัยหมดประจำเดือนซึ่งเป็นช่วงที่ฮอร์โมนเพศลดลง

นอกจากนี้การเกิดเนื้องอกมดลูกยังมีโอกาสพบได้เมื่อมีประวัติคนในครอบครัวเป็นเนื้องอกมดลูก และยังมีโอกาสพบได้มากขึ้นในผู้มีปัจจัยเสี่ยง เช่น การขาดสารอาหารบางชนิด การมีน้ำหนักตัวมาก ฯลฯ

อาการที่พบเมื่อมีเนื้องอกมดลูก

อาการที่พบในผู้ที่มีเนื้องอกมดลูกนั้นขึ้นอยู่กับตำแหน่งและขนาดของก้อนเนื้อในมดลูก ซึ่งอาจพบอาการดังต่อไปนี้

• ปวดประจำเดือนมาก ประจำเดือนมานานกว่าปกติ
• ปวดท้องน้อยเหมือนมีประจำเดือน แม้ในช่วงที่ประจำเดือนยังไม่มา
• ปัสสาวะบ่อย
• เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
• ท้องผูก
• ปวดหลังส่วนล่าง
• คลำพบก้อน

ทั้งนี้ผู้ป่วยส่วนมากมักไม่มีอาการแสดงที่ชัดเจน หรือไม่มีอาการผิดปกติเลย จึงอาจทำให้ไม่ทราบว่ามีเนื้องอกในมดลูก

การตรวจวินิจฉัยเนื้องอกมดลูก

สูตินรีแพทย์จะทำการซักประวัติและอาการของผู้ป่วยเป็นอันดับแรก เพื่อคัดกรองเบื้องต้น จากนั้นหากพบความเสี่ยงที่จะเกิดเนื้องอก แพทย์จะขอตรวจภายในและอัลตราซาวนด์เพื่อดูว่ามีเนื้องอกมดลูกหรือไม่ มีที่บริเวณไหน มีขนาดเท่าไหร่ ซึ่งสามารถทำได้ทั้งการอัลตราซาวนด์ผ่านหน้าท้อง หรือผ่านทางช่องคลอด ทั้งนี้ หากแพทย์สงสัยว่าเนื้องอกมดลูกอาจเป็นเนื้อร้าย อาจมีการขอเก็บชิ้นเนื้อเพื่อส่งตรวจในห้องปฏิบัติการต่อไป

แนวทางการรักษาเนื้องอกมดลูก

การรักษาเนื้องอกมดลูกนั้น แพทย์จะพิจารณาจากตำแหน่งและขนาดของเนื้องอกในมดลูก รวมถึงอาการและภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นจากเนื้องอกมดลูก ซึ่งมีแนวทางการรักษาดังต่อไปนี้

• การติดตามอาการอย่างเดียว ในผู้ป่วยที่ไม่มีอาการใด ๆ สามารถติดตามอาการเพียงอย่างเดียวได้ โดยเเพทย์จะนัดเพื่อติดตามขนาดของก้อนเเละอาการต่าง ๆ ต่อไป
• การใช้ยาและติดตามอาการ กรณีที่เนื้องอกมดลูกมีขนาดเล็ก หรือมีอาการไม่มาก แพทย์อาจจ่ายยาเพื่อบรรเทาอาการที่เกิดจากเนื้องอกมดลูก เช่น ยาแก้ปวด หรือยาฮอร์โมน ร่วมกับนัดติดตามอาการสม่ำเสมอเพื่อประคองอาการรอวัยหมดประจำเดือน หรืออาจให้ยาในกรณีที่อาการรุนเเรงหรือมีก้อนเนื้องอกขนาดใหญ่เพื่อช่วยในการลดขนาดก้อนก่อนการผ่าตัด
• หัตถการลดขนาดก้อนในมดลูก เช่น การใส่สายสวนผ่านหลอดเลือด เพื่อยับยั้งการส่งเลือดไปเลี้ยงเนื้องอก (Uterine Artery Embolization)
• การผ่าตัด กรณีที่เนื้องอกมดลูกมีขนาดใหญ่ หรือมีอาการรุนเเรง เช่น เลือดออกทางช่องคลอดมาก มีการกดอวัยวะข้างเคียง มีประวัติมีบุตรยาก หรือไม่สามารถบรรเทาได้ด้วยการใช้ยา แพทย์จะพิจารณาให้รับการผ่าตัด ซึ่งสามารถทำได้ทั้งการผ่าตัดส่องกล้องหรือผ่าตัดเปิดหน้าท้องเเละยังสามารถแบ่งเป็นการผ่าตัดเฉพาะเนื้องอกมดลูก หรือผ่าตัดมดลูกออกทั้งหมด ซึ่งจะขึ้นอยู่กับตำเเหน่งเเละขนาดของเนื้องอกมดลูกและความต้องการมีบุตรของผู้ป่วย
• การผ่าตัดเฉพาะเนื้องอกมดลูก เหมาะกับผู้ที่ต้องการรักษามดลูกไว้สำหรับมีบุตรในอนาคต แต่มีโอกาสที่จะกลับมามีเนื้องอกมดลูกซ้ำได้ประมาณ 50% เเละอาจต้องผ่าตัดซ้ำประมาณ 1 ใน 3
• การผ่าตัดมดลูกออกทั้งหมด เหมาะกับผู้ที่มีเนื้องอกมดลูกมีขนาดใหญ่มาก ๆ มีปัญหาเกี่ยวมดลูกเรื่องอื่นร่วมด้วย และไม่ต้องการมีบุตร

เนื้องอกมดลูกสามารถป้องกันได้หรือไม่

เนื้องอกมดลูกเกิดขึ้นได้เองโดยไม่ทราบสาเหตุ จึงไม่มีวิธีป้องกันการเกิดเนื้องอกมดลูกที่แน่นอน แต่สามารถลดปัจจัยที่อาจทำให้เกิดเนื้องอกมดลูกได้โดยควบคุมฮอร์โมนให้อยู่ในระดับที่ปกติ ซึ่งสามารถทำได้ดังนี้

• ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในระดับปกติ
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• รับประทานอาหารที่เป็นประโยชน์ให้ครบหมู่
• เข้ารับการตรวจร่างกายประจำปี

เนื้องอกมดลูก รีบรักษาเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีกว่า

เนื้องอกมดลูกเป็นความผิดปกติที่เกิดขึ้นได้บ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ ส่วนมากมักไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ทั้งนี้ หากเนื้องอกมีความผิดปกติ เช่น มีขนาดใหญ่มาก มีเลือดออกทางช่องคลอดในปริมาณมาก หรือเริ่มส่งผลกระทบต่ออวัยวะข้างเคียง การผ่าตัดเนื้องอกเป็นหนทางรักษาที่มีประสิทธิภาพที่สุด

ที่โรงพยาบาลพระรามเก้า พร้อมดูแลผู้ป่วยโดยคำนึงถึงคุณภาพชีวิตที่ดีหลังรักษา ด้วยทางเลือกผ่าตัดมดลูกแบบส่องกล้อง Minimally Invasive Surgery ที่มีความปลอดภัย ฟื้นตัวได้ไว และกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้เร็วขึ้น

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

Facebook : Praram 9 hospital

Line : @Praram9Hospital

โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเนื้องอกมดลูก

เนื้องอกมดลูกพัฒนาเป็นมะเร็งได้ไหม?

เนื้องอกมดลูกสามารถพัฒนาเป็นมะเร็งได้ แต่มีโอกาสน้อยมาก จากการศึกษาพบว่ามีโอกาสน้อยกว่าร้อยละ 0.5 เท่านั้น

เป็นเนื้องอกมดลูกสามารถท้องได้ไหม?

ขึ้นอยู่กับขนาดและตำแหน่งที่เกิดเนื้องอกมดลูก หากเนื้องอกมดลูกมีขนาดเล็กและไม่ได้อยู่ในโพรงมดลูกก็ยังสามารถตั้งครรภ์ได้ แต่หากเนื้องอกมดลูกอยู่ในโพรงมดลูก อาจทำให้เกิดปัญหาตั้งครรภ์ยากและแท้งง่าย เนื่องจากเนื้องอกมดลูกอาจไปขัดขวางการฝังตัวของตัวอ่อน

References

Brazier, Y. (2024, January 3). Fibroids: Everything you need to know. MedicalNewsToday. https://www.medicalnewstoday.com/articles/151405

Macon, BL & Yu, W. (2023, October 30). All About Fibroids (Uterine Fibroids). healthline. https://www.healthline.com/health/uterine-fibroids

Key, AP. (2024, January 29). Uterine Fibroids. WebMD. https://www.webmd.com/women/uterine-fibroids/uterine-fibroids

Overview: Fibroids. (n.d.). NHS. https://www.nhs.uk/conditions/fibroids/