บทความสุขภาพ

Knowledge

VO2 max เครื่องมือวัดความฟิตของร่างกายที่เหล่านักออกกำลังกายควรรู้ !

นพ. สุทัศน์ คันติโต

สำหรับผู้ที่ชื่นชอบการออกกำลังกาย มันคงจะดีไม่น้อยเลยใช่ไหม ถ้าเราสามารถออกแบบโปรแกรมออกกำลังกายที่เหมาะสมกับเราได้ และตัวช่วยที่จะเข้ามาทำการทดสอบความฟิตของร่างกาย เพื่อนำไปใช้สร้างโปรแกรมออกกำลังกายที่มีประสิทธิภาพ และยังสามารถนำมาใช้ในการฟื้นฟูสมรรภาพของร่างกายโดยเฉพาะกับผู้ที่มีโรคหัวใจ และโรคปอดอีกด้วย สิ่งนั้นก็คือเทคโนโลยีการตรวจหา VO2 max นั่นเอง


VO2 max คืออะไร ?


VO2 max ย่อมาจาก maximal oxygen consumption ซึ่งพูดง่าย ๆ คือเป็นค่าออกซิเจนที่ร่างกายใช้ในช่วงที่ออกกำลังจนเหนื่อยที่สุดนั่นเอง ผู้ที่สามารถดึงออกซิเจนไปใช้ได้มากกว่า ก็หมายความว่าสามารถสร้างพลังงานได้มากกว่า หรือเรียกว่ามีความฟิตของร่างกายมากกว่านั่นเอง


โดยเป็นการตรวจสมรรถภาพหัวใจและปอด ขณะที่ออกกำลังกายอย่างเต็มความสามารถ เพื่อหาจุดที่สูงสุดที่ร่างกายออกแรงได้ เมื่อถึงขีดจำกัด และวัดผลจากอัตราการใช้ออกซิเจนสูงสุดของร่างกายในขณะออกกำลังกาย มีหน่วยเป็นมิลลิลิตรต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมในเวลา 1 นาที


การวัด VO2 max จึงทำให้รู้ว่าร่างกายเรานั้นฟิตมากน้อยแค่ไหน สามารถทำกิจกรรมหรือออกกำลังกายได้มากน้อยขนาดไหน และควรจะออกแบบการออกกำลังกายของเราอย่างไร


ปัจจัยที่มีผลต่อค่า VO2 max ได้แก่อะไรบ้าง ?


  • จำนวนเม็ดเลือดแดงของร่างกาย
  • ความสามารถของหัวใจและหลอดเลือด
  • ระบบการไหลเวียนผ่านปอด (pulmonary systems) ในการส่งถ่ายออกซิเจนไปยังเนื้อเยื่อของกล้ามเนื้อส่วนต่างๆของร่างกาย

ค่า VO2 max นั้นจะขึ้นอยู่กับสมรรถภาพทางร่างกายของแต่ละคน อายุ รวมถึงกรรมพันธุ์ ซึ่งสามารถเปรียบเทียบค่า VO2 max ได้จาก ตาราง VO2 max ที่แบ่งตามเพศและอายุ


VO2 max ปกตินั้นเป็นเท่าไร ?


สำหรับคนปกติที่ไม่ใช่นักกีฬา ค่า VO2 max ปกติ


  • ในผู้ชายจะมีค่าประมาณ 35-40 mL/kg/min
  • ในผู้หญิงจะมีค่าประมาณ 27-30 mL/kg/min

ซึ่ง VO2 max นั้นจะมีค่าเพิ่มสูงขึ้นถ้าผู้ทดสอบมีความฟิตมาก เช่นเป็นนักกีฬา หรือมีอายุน้อย และค่า VO2 max จะลดลงถ้าผู้ทดสอบนั้นมีความฟิตของร่างกายลดลง เช่น สภาพร่างกายไม่สมบูรณ์ (ป่วย หรือพักผ่อนน้อย) หรือมีอายุเพิ่มมากขึ้น


ค่า VO2 max เพิ่มได้อย่างไร ?


การเพิ่มค่า VO2 max นั้นสามารถพัฒนาให้เพิ่มสูงขึ้นได้โดย


  • การออกกำลังกายที่เหมาะสม ผสมผสานการออกกำลังชนิด Endurance และ Interval training ในช่วงเวลาที่มากกว่า 3-6 เดือนขึ้นไป รวมถึงเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อด้วย strengthening exercise และมีวันพักออกกำลังกายที่พอเพียง
  • รับประทานอาหารที่เหมาะสม

วิธีหาค่า VO2 max ในแต่ละบุคคล


แม้ปัจจุบันจะมีนาฬิกาสำหรับออกกำลังกายหลายรุ่น ที่สามารถวัดค่า VO2 max ได้ แต่การวัดค่า VO2 max ที่แม่นยำและสามารถนำไปใช้อ้างอิงได้นั้น ควรทำในโรงพยาบาลที่มีเครื่องมือในการวัดโดยเฉพาะ


โดยวิธีวัดค่า VO2 max ในโรงพยาบาลนั้น ผู้ทดสอบจะได้รับการติดสายการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ และสวมหน้ากากครอบบริเวณจมูกและปาก เพื่อวิเคราะห์การหายใจ


หลังจากนั้นจะทำการทดสอบโดยการให้ออกกำลังกายและวัดก๊าซที่ผู้ทดสอบหายใจเข้า-ออก ซึ่งการตรวจเพื่อวัดค่า VO2 max นี้นั้น เรียกว่า CPET หรือ cardiopulmonary exercise test นั่นเอง โดยการทดสอบมี 2 แบบ คือ


  1. การทดสอบด้วยการวิ่งสายพาน บนลู่วิ่ง (Treadmill)
  2. ทดสอบด้วยการปั่นจักรยาน (Stationary bike cycling)

โดยเมื่อเริ่มทำการทดสอบ ผู้ทดสอบจะเริ่มต้นด้วยการยืนพักนิ่ง ๆ บนสายพานหรือนั่งนิ่ง ๆ บนจักรยานก่อน


จากนั้นเริ่มอบอุ่นร่างกายด้วยการเดินหรือปั่นจักรยานเบา ๆ


เมื่อเริ่มทดสอบ เครื่องจะทำการปรับความหนักของการออกกำลังกายให้มากขึ้นตามโปรแกรมการตรวจ โดยขณะที่ผู้ทดสอบเดินหรือปั่นจักรยานจะมีการบันทึกอัตราการเต้นของหัวใจ คลื่นไฟฟ้าหัวใจและอาการของผู้ทดสอบตลอดเวลา


ผู้ทดสอบจะออกกำลังจนถึงระดับที่ออกแรงเต็มที่ หลังจากถึงจุดที่ออกแรงเต็มที่ แพทย์จะปรับเครื่องให้ช้าลง โดยผู้ทดสอบยังจำเป็นต้องค่อย ๆ เดินหรือปั่นแบบช้า ๆ จนกระทั่งเครื่องหยุด ซึ่งแพทย์จะยังคงบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจพร้อมวัดความดันโลหิตเป็นระยะต่อไปจนครบ 5 นาที หรือ นานกว่านั้น ถ้ามีความผิดปกติ


สำหรับระยะเวลาในการทดสอบนั้นจะใช้เวลาประมาณ 30 นาที โดยเป็นระยะเวลาที่ทดสอบบนเครื่องประมาณ 10-15 นาที


การเตรียมตัวเพื่อตรวจ VO2 max


สำหรับการเตรียมตัวเพื่อตรวจ VO2 max นั้นควรปฏิบัติดังนี้


  1. ติดต่อโรงพยาบาลเพื่อทำการนัดหมายล่วงหน้าอย่างน้อย 1 วัน
  2. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
  3. งดการออกกำลังกายหนัก
  4. งดอาหารมื้อหนัก บุหรี่ และเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนก่อนการตรวจอย่างน้อย 4 ชั่วโมง โดยสามารถดื่มน้ำเปล่าได้ตามปกติ
  5. หากผู้ทดสอบมีโรคประจำตัวและต้องรับประทานยาเป็นประจำ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนว่าต้องหยุดยาก่อนทำการตรวจหรือไม่

ความเสี่ยงและผลข้างเคียงจากการตรวจ


ผลข้างเคียงที่พบได้จากการตรวจนั้น อาจเป็นอาการมึนงง เวียนศีรษะ เหนื่อยมากกว่าปกติ หายใจไม่ออก เจ็บหน้าอก ปวดหรือเป็นตะคริวที่ขาเนื่องจากการออกกำลังกายอย่างหนัก


การตรวจนี้เป็นวิธีการตรวจที่ปลอดภัย แต่ก็อาจพบภาวะแทรกซ้อนรุนแรงน้อยกว่า 1% ได้ ซึ่งได้แก่ ภาวะการณ์เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะ เจ็บหน้าอก หรือหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน แต่ในการตรวจนั้นจะมีทีมแพทย์และพยาบาลดูแลอย่างใกล้ชิด จึงมีความปลอดภัยค่อนข้างสูง


ประโยชน์ที่ได้จากการตรวจ VO2 max นั้นมีอะไรบ้าง ?


ข้อมูลที่ได้จากการตรวจ VO2 max ทั้งหมดจะถูกนำมาใช้ในการออกแบบโปรแกรมการออกกำลังกายที่เหมาะสมสำหรับแต่ละคน ดังนั้นการตรวจ VO2 max จึงเหมาะกับบุคคลทั่วไป ผู้ชื่นชอบการออกกำลังกาย นักกีฬา ไปจนถึงผู้ที่มีปัญหาด้านหัวใจและปอดอีกด้วย โดยการตรวจ VO2 max นั้นจะทำการตรวจหาสิ่งต่าง ๆ ดังนี้


  1. ตรวจสมรรถภาพของระบบไหลเวียนโลหิตและระบบหายใจ ขณะที่ออกกำลังกายอย่างเต็มความสามารถ
  2. ตรวจหาภาวะโรคหัวใจ ปอดและกล้ามเนื้อจากการออกกำลังกายสูงสุด
  3. ตรวจหาการเต้นของหัวใจผิดจังหวะที่เกิดร่วมกับการออกกำลังกาย
  4. ตรวจหาสาเหตุภาวะเหนื่อยเพื่อหาแนวทางแก้ไขสภาวะเหนื่อยง่าย
  5. ตรวจวัดสมรรถภาพร่างกายและวัดระดับความฟิตหรือความอึดของร่างกาย

ในขณะที่ตรวจ จะมีการวัดคลื่นไฟฟ้าหัวใจร่วมด้วย ทำให้คัดกรองโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ที่อาจพบได้ในขณะออกกำลังแบบเต็มพิกัด ช่วยให้ผู้ตรวจทราบข้อมูล และลดโอกาสการเสียชีวิตเฉียบพลันจากการออกกำลังกาย


ยิ่งไปกว่านั้น การทดสอบวัดค่า VO2 max ยังมีส่วนช่วยให้ผู้ป่วยที่เป็นโรคหัวใจ เช่น โรคเส้นเลือดหัวใจตีบ หรืออาจจะได้รับการผ่าตัดทำบอลลูน ลิ้นหัวใจรั่ว หรือหัวใจพิการมาตั้งแต่กำเนิด รวมทั้งผู้ป่วยโรคปอด ทำให้สามารถออกแบบการออกกำลังกาย ที่เหมาะสมกับร่างกายของตนได้


เนื่องจากในการทดสอบวัดค่า VO2 max จะมีการตรวจสอบหาความผิดปกติของหัวใจและปอด สามารถตรวจสอบได้ว่าการทำงานของระบบหัวใจและปอดนั้นทำงานผสมผสานกันเป็นปกติหรือไม่ ดังนั้นจึงสามารถใช้ข้อมูลจากการตรวจสอบนั้นมาใช้เพื่อพื้นฟูผู้ป่วยได้อีกด้วย


สรุป


สำหรับเหล่าผู้ที่ชื่นชอบการออกกำลังกายแล้ว การตรวจวัด VO2 max ถือเป็นสิ่งน่าสนใจ เพราะเหมือนเป็นการทดสอบความฟิตของร่างกาย และยังเป็นการตรวจหาความผิดปกติของหัวใจและปอด ทำให้เรารู้ว่าควรจะออกกำลังกายมากน้อยแค่ไหน สามารถฝึกซ้อม สามารถออกกำลังกายได้ถึงระดับไหนถึงไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ซึ่งจะนำมาสู่การฝึกซ้อมอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นนั่นเอง !


ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญกับ Praram 9 V ปรึกษาแพทย์ได้ทุกที่ผ่านทางวิดีโอคอล (Telemedicine)


เกี่ยวกับผู้เขียนบทความ

นพ. สุทัศน์ คันติโต

นพ. สุทัศน์ คันติโต

สถาบันหัวใจและหลอดเลือดพระรามเก้า

แพ็กเกจที่เกี่ยวข้อง (1)

ดูทั้งหมด

แพ็กเกจตรวจสมรรถภาพร่างกาย ระบบหัวใจ และปอด (9 Healthy Heart: VO2 MAX)

แพ็กเกจตรวจสมรรถภาพร่างกาย ระบบหัวใจ และปอด (9 Healthy Heart: VO2 MAX)

แพ็กเกจตรวจสมรรถภาพร่างกาย ระบบหัวใจ และปอด (9 Healthy Heart: VO2 MAX)

฿ 9,900

บทความที่เกี่ยวข้อง (10)

ดูทั้งหมด

ภาวะหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน (cardiac arrest) อันตรายใกล้ตัว

หัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน (Sudden Cardiac Arrest) คือ ภาวะที่หัวใจหยุดทำงานกะทันหัน ทำให้หมดสติและเสียชีวิตในไม่กี่นาที จึงเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องรับการรักษาทันที

EST คืออะไร? การตรวจสมรรถภาพหัวใจ Exercise Stress Test

EST (Exercise Stress Test) คือ การออกกำลังกายตรวจสมรรถภาพหัวใจ เป็นวิธีวินิจฉัยสุขภาพหัวใจเพื่อทำการรักษาต่อไป EST มีขั้นตอนอย่างไรบ้าง? บทความนี้มีคำตอบ

บอลลูนหัวใจ: แก้ปัญหาหลอดเลือดหัวใจตีบ โดยไม่ต้องผ่าตัดใหญ่

การทำบอลลูนหัวใจหรือ PCI เป็นการรักษาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาภาวะหลอดเลือดหัวใจตีบ ช่วยให้เลือดไหลเวียนได้สะดวก ลดอาการเจ็บหน้าอก และลดความเสี่ยงของหัวใจวาย เป็นการเปิดหลอดเลือดโดยไม่ต้องผ่าตัดใหญ่ ทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวเร็วขึ้น อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยยังคงต้องดูแลสุขภาพ หมั่นออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และลดปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ เพื่อรักษาสุขภาพของหัวใจในระยะยาว

ลิ้นหัวใจเทียมคืออะไร? ทำไมต้องเปลี่ยน? และอะไรบ้างที่คุณควรรู้?

การผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจเทียมเป็นหนึ่งในวิธีการรักษาสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาลิ้นหัวใจผิดปกติ และการผ่าตัดเปลี่ยนลินหัวใจจะช่วยฟื้นฟูการทำงานของหัวใจให้กลับมาใกล้เคียงปกติ อย่างไรก็ตามผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาจะต้องได้รับการประเมินอย่างละเอียด เพื่อเลือกชนิดของลิ้นหัวใจที่เหมาะสม

หัวใจล้มเหลว อาการเป็นอย่างไร ป้องกันได้อย่างไรบ้าง

หัวใจล้มเหลวคือภาวะที่หัวใจไม่สามารถสูบฉีดเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ร่างกายได้รับออกซิเจนและสารอาหารไม่เพียงพอ อาการสำคัญที่ควรสังเกต ได้แก่ เหนื่อยง่าย หายใจลำบาก ขาบวม และน้ำหนักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่มักเกี่ยวข้องกับโรคหัวใจและหลอดเลือด การวินิจฉัยและรักษาอย่างรวดเร็วจะช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนรุนแรง

การใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ รักษาใจเต้นผิดจังหวะ ให้กลับสู่ภาวะปกติ

การใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ (Pacemaker Implantation) จะใช้รักษาผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ เครื่องจะช่วยให้หัวใจกลับมาทำงานได้ใกล้เคียงกับระดับปกติอีกครั้ง

รู้จัก ASD คืออะไร? ผนังหัวใจรั่วอาการเป็นแบบไหน รักษายังไงดี

ชวนรู้จัก ASD หรือ ภาวะผนังกั้นหัวใจรั่วคืออะไร ผนังหัวใจรั่ว อันตรายไหม? มาเช็กต้นตอสาเหตุ อาการของ ASD แนวทางการรักษา พร้อมวิธีดูแลให้หัวใจห้องบนแข็งแรง!

ทำความรู้จักโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด อาการเป็นแบบไหน เกิดจากอะไร รักษาได้ไหม

กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน เสี่ยงหัวใจวายมีลักษณะอาการแบบไหน เกิดจากอะไรได้บ้าง และสามารถรักษาโรคนี้ได้อย่างไร หาคำตอบได้ในบทความนี้

การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) คืออะไร ทำไมจึงจำเป็นต้องตรวจ?

การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiogram) หรือ EKG คืออะไร ทำไมถึงต้องตรวจ หรือมีข้อมูลควรรู้ก่อนตรวจอะไรบ้าง ไขข้อสงสัยไปพร้อมกันได้ในบทความนี้

หัวใจเต้นผิดจังหวะ สัญญาณเตือนที่อาจนำไปสู่ภาวะหัวใจวาย

หากมีอาการของโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ เช่น ใจสั่น หวิว ๆ วูบบ่อย ๆ เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย หรือแน่นหน้าอก ควรรีบปรึกษาแพทย์

Copyright © 2024 All Rights Reserved | Praram 9 Hospital