นอนกรนอาจเสี่ยงถึงชีวิต รีบตรวจ Sleep test และวางแผนรักษาให้หายแต่เนิ่น ๆ

ความต้องการทางเพศลดลง

ปัญหาการนอนกรนเป็นปัจจัยเสี่ยงอย่างหนึ่งของอาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ เนื่องจากการนอนหลับและเกิดการขาดออกซิเจน ส่งผลให้ร่างกายเกิดความเครียดและ ส่งผลต่อการไม่แข็งตัวของอวัยวะเพศชาย และในเพศหญิงเกิดการทำหน้าที่ผิดปกติทางเพศสัมพันธ์

ภาวะความดันเลือดในปอดสูง

ภาวะทางเดินหายใจอุดกั้นขณะหลับ เป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะความดันเลือดในปอดสูง ส่งผลให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น ทำให้การสูบฉีดและแลกเปลี่ยนออกซิเจนทำได้น้อยลง เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้

เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว หากปล่อยให้การนอนกรนเป็นแค่เรื่องของเสียงดังรบกวน และไม่รีบมาตรวจหรือวางแผนการรักษา อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ตามมาได้อีกมากมายเลยทีเดียว

เช็คเบื้องต้น เราง่วงมากผิดปกติหรือไม่? ด้วยชุดคำถามนี้

โดยทั่วไป การตรวจคัดกรองโรคนอนกรนหรือภาวะหยุดหายใจขณะหลับเบื้องต้น แพทย์จะสอบถามข้อมูลจากตัวผู้ป่วยและผู้ใกล้ชิด เช่น สามีหรือภรรยา และจะให้ทำแบบสอบถามว่ามีอาการเผลอหลับในสถานการณ์ต่าง ๆ บ้างหรือไม่ แบบสอบถามนี้เรียกว่า Epworth sleepiness scale

แต่หากเราเริ่มสงสัยว่าตัวเองอาจมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ และส่งผลกระทบต่อปัญหาง่วงเหงาหาวนอนมากจนดูผิดปกติ สามารถลองทำแบบสอบถามความง่วงนี้และให้คะแนนประเมินตัวเองได้เหมือนกัน โดยดูได้จากตารางนี้

โดยคะแนน 0 = ไม่เคยง่วง, 1 = ง่วงเล็กน้อย, 2 = ง่วงปานกลาง, 3 = ง่วงมาก

แบบสอบถาม Epworth sleepiness scale

หากว่าเราได้คะแนนรวมกันมากกว่าหรือเท่ากับ 9 คะแนนขึ้นไป แสดงว่าเรามีภาวะง่วงมากผิดปกติ ควรได้รับการสืบค้นหาสาเหตุเพื่อวินิจฉัยโรคและรับการรักษาอย่างถูกต้องต่อไป แนะนำให้ไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจโดยละเอียดอีกที ด้วยวิธี sleep test

Sleep test หรือ การตรวจวินิจฉัยภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

Sleep test คือ การตรวจการนอนหลับ เพื่อบันทึกลักษณะความผิดปกติขณะนอนหลับ ซึ่งแพทย์จะนำผลไปวินิจฉัย เพื่อประเมินความรุนแรงของภาวะหยุดหายใจขณะหลับต่อไป

Sleep test ตรวจอะไรบ้าง

ในขณะที่ทำ Sleep test นักเทคนิคการแพทย์จะทำการบันทึกข้อมูลต่าง ๆ เช่น

• การตรวจวัดระดับความลึกของการนอนหลับ
• การตรวจวัดระดับออกซิเจน ลมหายใจ และการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อทรวงอกและหน้าท้อง
• การตรวจวัดการทำงานกล้ามเนื้อตา การกัดฟันและกระตุกของขาขณะหลับ
• ท่านอนและเสียงกรน
• การตรวจการเต้นของหัวใจ เป็นต้น

หลังจากนั้น จะนำข้อมูลต่าง ๆ ที่บันทึกได้ พร้อมกับผลการตรวจร่างกาย มาวินิจฉัยและวางแผนการรักษาต่อไป

Sleep test ที่ไหนดี?

สำหรับท่านที่สงสัยว่า จะไปตรวจ sleep test และรักษานอนกรนที่ไหนดี ปัจจุบัน เราสามารถเข้ารับการตรวจ sleep test ได้จาก 3 สถานที่หลัก ๆ คือ โรงพยาบาลรัฐ โรงพยาบาลเอกชน ตามคลินิกต่าง ๆ หรือแม้กระทั่งการตรวจที่บ้าน โดยมีเทคนิคในการเลือกสถานที่ตรวจให้เหมาะกับเราดังนี้

• โรงพยาบาลรัฐ เหมาะสำหรับ ผู้ที่มีสิทธิ์เบิกจ่ายค่ารักษาพยาบาลได้ตามสิทธิ์ที่มีอยู่ ราคาตรวจจะถูกกว่าโรงพยาบาลเอกชน แต่อาจต้องรอคิวนานเป็นเดือน
• โรงพยาบาลเอกชน และตามคลินิกต่างๆ เหมาะสำหรับ ผู้ที่ต้องการความสะดวกรวดเร็ว ไม่ต้องรอคิวนาน หรือผู้ที่มีสิทธิ์การรักษา เช่น สิทธิ์ในการเบิกสินไหมประกันชีวิต ดูแลโดยทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านอย่างใกล้ชิด
• การตรวจการนอนหลับที่บ้าน เหมาะสำหรับ ผู้ที่มีปัญหาในการนอนหลับในสถานที่ที่ไม่คุ้นเคยจริงๆ ไม่ต้องรอคิวนาน ข้อควรระวังของการตรวจที่บ้านคือ อาจจะมีการหลุดเลื่อนของสายสัญญาณสำคัญในขณะหลับและไม่ได้รับการแก้ไขทันท่วงทีเหมือนตรวจที่สถานพยาบาล ทำให้การตรวจนั้นล้มเหลวและอาจเสียค่าใช้จ่ายในการตรวจใหม่

เราควรค้นหาสถานที่ตรวจ Sleep test โดยพิจารณาจากทีมแพทย์และนักเทคนิคที่เชี่ยวชาญในการแปลผล มีทีมแพทย์และพยาบาลพร้อมในภาวะฉุกเฉิน เพื่อรับมือกับภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นในผู้ป่วยที่มีโรคนอนกรนรุนแรง และควรสำรวจหาสถานที่ตรวจที่มีบรรยากาศห้องนอนที่ดูสงบ น่าผ่อนคลาย แยกออกจากบริเวณที่คนพลุกพล่าน เพื่อที่เราจะได้หลับสนิทอย่างเต็มที่ ผลการบันทึกจะได้แม่นยำและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

การเตรียมตัวเพื่อทำ Sleep test

มีข้อปฏิบัติโดยทั่วไป ดังนี้

1. อาบน้ำและสระผมให้สะอาดก่อนมาตรวจ อย่าใส่น้ำมันหรือครีมใด ๆ มาด้วย
2. งดชา กาแฟ และเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอลล์ ในวันที่จะมาตรวจ
3. หลีกเลี่ยงการงีบหลับในช่วงกลางวันของวันที่มาตรวจ
4. จดชื่อ และขนาดยา พร้อมทั้งนำยาทุกชนิดที่รับประทานอยู่ติดตัวมาด้วย (หากมีข้อสงสัยเรื่องยา ควรปรึกษาแพทย์ผู้ตรวจ)
5. ส่วนใหญ่ เจ้าหน้าที่ประจำห้องตรวจจะเริ่มทำการติดตั้งเครื่องและตัวตรวจวัดต่าง ๆ โดยจะใช้เวลาประมาณ 45 – 60 นาที
6. ติดต่อสอบถาม และเช็คข้อมูลให้ละเอียด กับโรงพยาบาลที่เราตัดสินใจไปทำ Sleep test

หลังจากที่ทำ Sleep test เรียบร้อย แพทย์ก็จะนำผลมาประเมินความรุนแรงของอาการและหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมต่อไป

7 สาเหตุที่ทำให้อาการนอนกรนมีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น

บางท่านอาจจะคิดว่า ก็นอนกรนไปแล้ว คงไม่ต้องมาสนใจเรื่องสาเหตุกันอีก แต่ที่จริงแล้ว แม้ว่าเราจะมีอาการมาก่อนอยู่แล้ว ก็ไม่ได้แปลว่าปัญหานี้จะคงที่เท่าเดิมอยู่เช่นนี้เสมอไป

บางคนอาจจะเริ่มจากกรนเสียงเบาในวันแรก ๆ และกรนเสียงดังมากขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป บางคนอาจจะไม่เคยมีภาวะหยุดหายใจมาก่อน แต่พอเป็นมากขึ้น ก็เริ่มมีอาการหยุดหายใจเป็นพัก ๆ หรือถึงขั้นหยุดหายใจไปหลายวินาที จนคนข้าง ๆ ต้องใจหายกันเลยทีเดียว

สาเหตุและปัจจัยที่กระตุ้นอาการนอนกรนและภาวะหยุดหายใจขณะหลับของเรามีดังนี้

1. มีน้ำหนักตัวมากขึ้นหรือเป็นโรคอ้วน ทำให้ไขมันสะสมบริเวณช่องทางเดินหายใจส่วนบนมากขึ้น ช่องทางเดินหายใจจึงแคบลง
2. พบว่า เพศชาย มีอาการนอนกรนมากกว่าเพศหญิง เนื่องจากฮอร์โมนเพศหญิงทำให้ช่องทางเดินหายใจมีความตึงตัวที่ดีกว่า ดังนั้นเพศชายจึงมีโอกาสพบอาการกรนและมีภาวะอุดกั้นทางเดินหายใจมากกว่าเพศหญิง
3. ยิ่งมีอายุมากขึ้น กล้ามเนื้อบริเวณช่องทางเดินหายใจส่วนบนก็จะยิ่งหย่อนมากขึ้น ทำให้มีโอกาสอุดกั้นทางเดินหายใจมากขึ้นได้
4. การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอลล์และใช้ยาบางชนิด จะไปกดการตอบสนองของร่างกายต่อภาวะขาดออกซิเจน และภาวะคั่งของคาร์บอนไดออกไซด์ และทำให้กล้ามเนื้อของช่องทางเดินหายใจยุบตัวไปปิดกั้นทางเดินหายใจง่ายขึ้น
5. การสูบบุหรี่ มักจะทำให้ช่องทางเดินหายใจอักเสบ หนาตัวและมีเสมหะมากขึ้น กระตุ้นให้เกิดภาวะนอนกรน
6. โครงสร้างกระดูกใบหน้า เช่น กระดูกแก้มที่แบนหรือคางที่เล็กและถดไปข้างหลัง
7. โรคทางช่องจมูก เช่น ภูมิแพ้อากาศ ริดสีดวงจมูก ผนังกั้นจมูกคด เยื่อบุจมูกบวม

แนวทางการรักษาการนอนกรนและภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

โดยทั่วไป แพทย์จะแนะนำการรักษาผสมผสานกันระหว่างการปรับพฤติกรรมและการใช้เทคนิคทางการแพทย์ โดยประเมินจากผล Sleep test และพิจารณาปัจจัยส่วนบุคคลของผู้ป่วย ว่ามีความรุนแรงมากน้อยเพียงใด

รักษาจากพฤติกรรม

1. ปรับสุขภาพอนามัยการนอนหลับ โดยนอนพักผ่อนให้เป็นเวลาทุกวันจนติดเป็นนิสัย ช่วยให้เมื่อถึงเวลานอน ร่างกายจะรู้สึกผ่อนคลายและพร้อมที่จะพักผ่อน
2. ควบคุมน้ำหนักและออกกำลังกาย เพราะการลดน้ำหนักและความอ้วน จะช่วยลดไขมันสะสมบริเวณช่องทางเดินหายใจ ช่องทางเดินหายใจจะกว้างขึ้น
3. หลีกเลี่ยงในท่านอนหงาย เพื่อป้องกันไม่ให้อวัยวะในช่องทางเดินหายใจของเรา หย่อนลงมาปิดกั้นการหายใจ
4. งดเครื่องดื่มแอลกอฮอลล์ บุหรี่ และยานอนหลับ หรือยาที่กดประสาทส่วนกลาง

ใช้อุปกรณ์ช่วย

1. ใช้เครื่องช่วยหายใจขณะนอนหลับ (Continuous Posititve Airway Pressure : CPAP) ในกระบวนการรักษา ซึ่งเครื่องจะอัดอากาศที่เหมาะสมเพื่อทำให้ช่องทางเดินหายใจกว้างขึ้น เหมาะกับผู้ป่วยที่มีอาการเหล่านี้ในระดับปานกลางถึงขั้นรุนแรง
2. ใช้ที่ครอบฟันแก้กรน (Oral Appliance) ซึ่งเป็นเครื่องมือทางทันตกรรม ที่ช่วยเปิดทางเดินหายใจให้กว้างขึ้น โดยอุปกรณ์จะช่วยจัดตำแหน่งลิ้นหรือขากรรไกรไม่ให้ลิ้นหรือเนื้อเยื่อในลำคอหย่อนลงไปอุดกั้นทางเดินหายใจขณะที่เราหลับ

ทั้ง 2 วิธีนี้จะเหมาะกับภาวะความรุนแรงของอาการที่แตกต่างกัน (รวมถึงมีข้อดีข้อเสียต่างกันด้วย) จึงควรเข้ารับการตรวจ Sleep test ก่อน เพื่อให้สามารถประเมินได้ว่ามีอาการรุนแรงแค่ไหน

ใช้วิธีผ่าตัด

โดยการผ่าตัดจะมีอยู่หลายวิธี ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่มีภาวะอุดกั้นลมหายใจ

1. ช่องจมูกและหลังโพรงจมูก เช่น ผ่าตัดริดสีดวงจมูก ผ่าตัดผนังจมูกให้ตรง ลดขนาดของเยื่อบุจมูกบวมด้วยเครื่องซอมโนพลาสตี้ (Radiofrequency Volumetric Tissue Reduction)
2. ผ่าตัดทอนซิลและตกแต่งบริเวณลิ้นไก่เพดานอ่อน Uvulopalatopharyngoplarty (UPPP)
3. ผ่าตัดเลื่อนขากรรไกรมาทางด้านหน้า เพื่อเปิดช่องทางเดินหายใจให้กว้างขึ้น Maxillo-Mandibular Advancement (MMA)

สรุป

นอนกรน อาจเป็นอาการที่สร้างความรำคาญซึ่งดูเหมือนจะพบเห็นกันเป็นปกติ บางคนอาจคิดว่าการรักษาโรคนี้จะยุ่งยากหรือมีค่าใช้จ่ายมาก เลยพาลไม่ไปตรวจเสียตั้งแต่แรก

ข้อแนะนำสำหรับคนนอนกรนก็คือ หากพบว่ามีอาการดังกล่าว ควรเข้ารับการตรวจ sleep test เพื่อให้รู้ว่าตัวเราเองมีอาการหยุดหายใจขณะหลับร่วมด้วยหรือไม่ และมีอาการรุนแรงมากน้อยเพียงใด เนื่องจากเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อโรคแทรกซ้อนหลายชนิด จึงไม่ควรประมาทเป็นอย่างยิ่ง

ขอให้กำลังใจว่า เมื่อการรักษาสำเร็จผ่านไปด้วยดี เราจะนอนเต็มอิ่มมากขึ้น สุขภาพร่างกายและจิตใจดีขึ้น มีความสุขทั้งกับตัวเองและคนรอบตัว แถมยังอาจทำให้ชีวิตครอบครัวอบอุ่นหวานแหวว กันยิ่งกว่าเดิมอีกด้วย