เข่าบวม งอเข่าไม่ได้ สัญญาณเตือนโรคข้อเข่าเสื่อมที่ต้องระวัง!

อาการเข่าบวมเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในคนทุกวัย ตั้งแต่นักกีฬาไปจนถึงผู้สูงอายุ โดยอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น การบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ การอักเสบของข้อต่อ หรือโรคเรื้อรังอย่างข้อเข่าเสื่อม แม้อาการเข่าบวมอาจดูเหมือนไม่รุนแรงในระยะแรก แต่หากปล่อยไว้นานโดยไม่รับการรักษาอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนหรือการสูญเสียการเคลื่อนไหวของข้อเข่าได้ ดังนั้นการทำความเข้าใจสาเหตุ อาการร่วม และแนวทางการดูแลเบื้องต้นจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยป้องกันปัญหาเรื้อรังในอนาคต

Key Takeaways

• ข้อเข่าบวม คือ ภาวะที่มีของเหลวสะสมอยู่ในข้อเข่ามากกว่าปกติ ทำให้เข่าดูบวมโต รู้สึกตึง แน่น หรือเจ็บขณะเคลื่อนไหว
• การใช้งานข้อเข่ามากเกินไป อาจนำไปสู่การอักเสบ บาดเจ็บ และเกิดอาการเข่าบวมตามมาได้
• ข้อเข่าบวม อาจเป็นสัญญาณของโรคต่าง ๆ เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคเกาต์ หรือโรคข้อเข่าเสื่อม

ข้อเข่าบวม คืออะไร?

ข้อเข่าบวม คือ ภาวะที่มีของเหลวสะสมอยู่ในข้อเข่ามากกว่าปกติ ทำให้เข่าดูบวมโต รู้สึกตึง แน่น หรือเจ็บขณะเคลื่อนไหว โดยอาการบวมนี้สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น การบาดเจ็บเฉียบพลัน การอักเสบของเนื้อเยื่อหรือเยื่อบุข้อ ไปจนถึงโรคเรื้อรังที่เกี่ยวข้องกับข้อต่อ เช่น ข้อเข่าเสื่อมหรือโรคเกาต์

ในทางการแพทย์ อาการเข่าบวมอาจเรียกว่า “น้ำในเข่า” หรือ Joint Effusion ซึ่งหมายถึงการที่มีของเหลว (เช่น น้ำเลี้ยงข้อหรือเลือด) สะสมอยู่ภายในช่องข้อมากผิดปกติ ส่งผลให้เกิดอาการปวดเข่า เข่าบวมและส่งผลทำให้เดินไม่สะดวก โดยเฉพาะเวลาที่ต้องลงน้ำหนักที่เข่า

ปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้ข้อเข่าบวม มีอะไรบ้าง?

ประสบอุบัติเหตุบริเวณหัวเข่า

อุบัติเหตุที่ทำให้กระดูกอ่อนรองข้อเข่า (Articular Cartilage), หมอนรองกระดูก (Meniscus), เอ็นไขว้หน้า (Anterior Cruciate Ligament - ACL), เอ็นไขว้หลัง (Posterior Cruciate Ligament-PCL) และเยื่อหุ้มข้อ (Synovial Membrane) ได้รับความเสียหาย เพราะ 5 อวัยวะที่กล่าวมาเป็นโครงสร้างสำคัญที่ทำให้เข่าแข็งแรง หากเกิดการกระทบกระเทือนอาจทำให้ข้อเข่าเคลื่อนหรือบวมได้

*อ่านบทความเพิ่มเติมเกี่ยวกับอาการเอ็นไขว้หน้าขาดได้ที่บทความ เอ็นไขว้หน้าขาด นักกีฬาควรระวัง รักษาเร็ว ก่อนเสี่ยงเข่าเสื่อม

การใช้งานข้อเข่ามากเกินไป

การใช้งานข้อเข่ามากเกินไป อาจนำไปสู่การอักเสบ บาดเจ็บ และเกิดอาการเข่าบวมตามมาได้ เพราะฉะนั้นใครที่มีกิจวัตรประจำวันที่ต้องวิ่งหรือเดินนาน ๆ ทำงานยกของหนัก หรือชอบการเล่นกีฬาที่ใช้แรงกระแทกสูง เช่น ฟุตบอล บาสเกตบอล อาจเสี่ยงมีภาวะเข่าบวมได้

น้ำหนักตัวมาก

ภาวะน้ำหนักตัวเกินหรือโรคอ้วน เป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่ทำให้เกิดอาการเข่าบวม เนื่องจากข้อเข่าเป็นข้อต่อหลักที่ต้องรับน้ำหนักตัวของร่างกายเกือบทั้งหมดในการยืน เดิน วิ่ง หรือขึ้นลงบันได

การติดเชื้อในข้อ

ภาวะที่เกิดจากเชื้อโรค เช่น แบคทีเรีย ไวรัส หรือเชื้อราเข้าสู่ข้อ และทำให้เกิดการอักเสบอย่างเฉียบพลัน ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ข้อเข่าบวมแดง ร้อน และปวดรุนแรง

อาการเข่าบวม มีลักษณะอย่างไร?

อาการเข่าบวมสามารถสังเกตได้จากการความรู้สึกที่ผิดปกติบริเวณข้อเข่า โดยลักษณะที่พบบ่อยมีดังนี้

• เข่าดูโตหรือโป่งกว่าปกติ เมื่อเปรียบเทียบกับเข่าอีกข้าง อาจเห็นว่าข้อเข่าข้างที่มีปัญหาดูบวม นูน หรือมีรูปร่างเปลี่ยนไปอย่างชัดเจน
• รู้สึกแน่น ตึง หรือหนักที่ข้อเข่า ผู้ป่วยมักรู้สึกว่าข้อเข่าแน่น ๆ ขยับได้ไม่เต็มที่ หรือเหมือนมีแรงกดจากภายในข้อ
• ปวดเมื่อเคลื่อนไหวหรือกดสัมผัส อาจมีอาการปวดตั้งแต่เล็กน้อยจนถึงมาก โดยเฉพาะเวลาขยับเข่า เดิน หรือยืนนาน ๆ
• เคลื่อนไหวลำบาก ความสามารถในการเหยียดหรืองอเข่าอาจลดลง รู้สึกฝืดหรือยึดติดเวลาขยับ
• ความรู้สึกร้อนหรือแดงบริเวณข้อเข่า หากมีการอักเสบหรือการติดเชื้อ ผิวหนังรอบข้อเข่าอาจแดง อุ่น หรือรู้สึกร้อนกว่าปกติ
• มีเสียงหรือความรู้สึกผิดปกติในข้อ บางรายอาจรู้สึกถึงเสียง "ลั่น" หรือ "กรอบแกรบ" ขณะเคลื่อนไหวเข่า และอาจมีอาการเจ็บร่วม

ข้อเข่าบวม สัญญาณบอกโรคอะไรบ้าง?

หากพบว่าตัวเองเริ่มมีอาการเข่าบวม เดินลำบาก เจ็บเมื่อต้องลงน้ำหนักเท้าไม่ควรปล่อยไว้ เพราะอาการเข่าบวมอาจเป็นสัญญาณบอกโรคเหล่านี้ได้!

• ข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis)
• เกิดจากการสึกหรอของกระดูกอ่อนในข้อเข่าตามอายุหรือการใช้งานหนัก
• อาการบวมเกิดจากการอักเสบในข้อ
• มักมีอาการปวดตื้อ ๆ เคลื่อนไหวติดขัด โดยเฉพาะตอนเช้าหรือหลังนั่งนาน ๆ

• ข้ออักเสบรูมาตอยด์ (Rheumatoid Arthritis)
• เป็นโรคภูมิคุ้มกันทำลายข้อ ทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง
• เข่าบวม แดง ร้อน และปวดมักเกิดขึ้นพร้อมกันในหลายข้อ
• มักมีอาการในตอนเช้าที่ข้อยึดนานกว่า 30 นาที

• โรคเกาต์ (Gout)
• เกิดจากการสะสมของกรดยูริกในข้อ
• เข่าบวมแดง ร้อน และปวดเฉียบพลันมาก โดยเฉพาะช่วงกลางคืน
• มักเริ่มจากข้อเดียวก่อน เช่น ข้อนิ้วเท้า แล้วลามไปที่เข่า

• ข้ออักเสบติดเชื้อ (Septic Arthritis)
• เกิดจากเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัสเข้าสู่ข้อ
• เข่าบวมแดงร้อน ร่วมกับมีไข้สูงและปวดรุนแรง
• เป็นภาวะฉุกเฉิน ต้องรักษาโดยเร็ว

• ถุงน้ำในข้อเข่าบวม (Baker's Cyst)
• เป็นถุงน้ำที่เกิดจากของเหลวในข้อสะสมที่ด้านหลังเข่า
• อาจทำให้เข่าด้านหลังบวมตึง ปวดเวลางอเข่า
• มักสัมพันธ์กับโรคข้อ เช่น ข้อเข่าเสื่อมหรือข้ออักเสบ

• โรคถุงน้ำหน้าลูกสะบ้าอักเสบ,เอ็นลูกสะบ้าอักเสบ (Prepatellar bursitis ,Patellar Tendinitis)
• การอักเสบของถุงน้ำที่อยู่หน้าลูกสะบ้า ทำให้บริเวณนั้นบวมขึ้นอย่างชัดเจน
• เอ็นลูกสะบ้าเข่าอักเสบอาจมีความร้อนแดงบริเวณผิวหนังบริเวณหัวเข่า ส่งผลให้ข้อเข่าดูบวม

เข่าบวม รักษาด้วยวิธีใดได้บ้าง?

วิธีรักษาหัวเข่าบวมจะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ โดยทั่วไปแล้วจะมีวิธีรักษา ดังนี้

1. รักษาด้วยการใช้ยา

การรักษาเข่าบวมด้วยการใช้ยา สามารถใช้ได้ทั้งยาภายนอกและยาภายในที่มีสรรพคุณลดอาการปวด โดยการรักษาด้วยยาจะเน้นใช้กับคนไข้ที่มีอาการเข่าบวมหรือปวดเล็กน้อย เพื่อติดตามอาการเบื้องต้นและเตรียมเข้ารับการรักษาต่อไปหากอาการไม่ดีขึ้น

2. รักษาด้วยการฉีดยา

หากอาการปวดเข่า เข่าบวมรุนแรงแพทย์อาจพิจารณาฉีดยาสเตียรอยด์เพื่อบรรเทาอักเสบ หากเกิดจากการติดเชื้อจะต้องได้รับยาปฏิชีวนะตามคำแนะนำของแพทย์ นอกจากนี้ในกรณีที่เข่าบวมจากโรคเฉพาะ เช่น เกาต์ อาจต้องใช้ยารักษาโรคนั้นร่วมด้วย ทั้งนี้ควรได้รับการวินิจฉัยและดูแลโดยแพทย์ก่อนใช้ยาใดๆ เพื่อความปลอดภัยและได้ผลการรักษาที่เหมาะสม

3. รักษาด้วยการผ่าตัด

การรักษาเข่าบวมด้วยการผ่าตัด จะใช้ในกรณีที่อาการบวมเกิดจากปัญหาในข้อเข่าที่ไม่สามารถรักษาได้ด้วยวิธีอื่น เช่น ยา หรือกายภาพบำบัด โดยแนวทางการผ่าตัดมีดังนี้

• ผ่าตัดผ่านกล้อง (Arthroscopic Surgery) : ใช้กล้องส่องข้อและเครื่องมือขนาดเล็กเข้าไปในข้อเข่าเพื่อรักษาความผิดปกติ เช่น หมอนรองข้อฉีก เอ็นฉีก หรือมีเศษกระดูกลอยในข้อ ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการบวมและเจ็บ
• ผ่าตัดระบายน้ำในข้อ (Arthrocentesis) : หากมีของเหลวสะสมในข้อเข่ามาก แพทย์อาจทำการเจาะหรือระบายน้ำออกโดยวิธีผ่าตัดเพื่อบรรเทาอาการบวม
• ผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม (Knee Replacement) : ใช้ในผู้ป่วยที่มีข้อเข่าเสื่อมรุนแรงและมีการบวมเรื้อรัง โดยจะเปลี่ยนผิวข้อเข่าที่เสียหายด้วยวัสดุเทียมเพื่อลดอาการปวดและบวมในระยะยาว

การผ่าตัดจะพิจารณาจากสาเหตุของอาการบวม ความรุนแรงของโรค และการตอบสนองต่อการรักษาอื่น ๆ โดยแพทย์เฉพาะทางเป็นผู้ประเมินและวางแผนการรักษา

4. รักษาด้วยการทำกายภาพ

การรักษาเข่าบวมด้วยการทำกายภาพบำบัดมีเป้าหมายเพื่อลดอาการบวม ฟื้นฟูการเคลื่อนไหว และเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบเข่า

เข้าใจอาการเข่าบวม รู้ทันโรค และรักษาอย่างถูกวิธีที่ศูนย์รักษ์ข้อ โรงพยาบาลพระรามเก้า

ข้อเข่าบวม เป็นอาการที่เกิดจากการสะสมของของเหลว หรือการอักเสบภายในข้อเข่า ซึ่งอาจมีสาเหตุได้หลายประการ เช่น การบาดเจ็บ การใช้งานข้อมากเกินไป การติดเชื้อ โรคข้ออักเสบ หรือโรคลูกสะบ้าอักเสบ โดยอาการเข่าบวมอาจมาพร้อมกับอาการปวด ข้อแดง ร้อน หรือเคลื่อนไหวข้อได้จำกัด

การวินิจฉัยสาเหตุที่แท้จริงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะวิธีรักษาจะแตกต่างกันไปตามสาเหตุ ทั้งนี้ การดูแลเบื้องต้นที่เหมาะสม เช่น การประคบเย็นในช่วงแรก และการพักข้อ สามารถช่วยลดอาการบวมและปวดได้

สำหรับใครที่มีอาการข้อเข่าบวม ประคบเย็นแล้วไม่ดีขึ้น ขอแนะนำให้เข้ารับการวินิจฉัยโรคกับแพทย์เฉพาะทางที่ศูนย์รักษ์ข้อของโรงพยาบาลพระรามเก้า ปัจจุบันสามารถรักษาและแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวกับกระดูก ข้อ และระบบกล้ามเนื้อได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ด้วยการใช้ระบบคอมพิวเตอร์นำร่องในการผ่าตัด ซึ่งช่วยเพิ่มความแม่นยำและลดความเสี่ยงในการรักษา

นอกจากนี้ยังมีเทคโนโลยีแขนกล หุ่นยนต์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมที่ช่วยให้การผ่าตัดมีความแม่นยำสูง ฟื้นตัวเร็ว และเพิ่มคุณภาพการรักษาให้ดียิ่งขึ้น ส่งผลให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างมั่นใจและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเข่าบวม

1. ข้อเข่าบวมแบบไหนถึงควรรีบพบแพทย์?

แม้ว่าอาการเข่าบวมบางกรณีอาจไม่รุนแรงและสามารถหายเองได้ แต่มีอาการบางลักษณะที่เป็นสัญญาณอันตราย ซึ่งควรรีบพบแพทย์ทันที เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนหรือโรคที่อาจรุนแรงขึ้นได้ ดังนี้

• เข่าบวมทันทีหลังอุบัติเหตุหรือการหกล้ม
• ปวดเข่ารุนแรงจนเดินหรือขยับไม่ได้
• เข่าบวมแดง ร้อน และมีไข้ร่วมด้วย
• ข้อเข่าเสียรูปหรือผิดตำแหน่ง
• เข่าบวมเรื้อรัง หรือเป็น ๆ หาย ๆ โดยไม่ทราบสาเหตุ
• มีอาการบวมที่ด้านหลังเข่าอย่างชัดเจน
• เข่าบวมร่วมกับอาการปวดข้อหลายตำแหน่ง
• เคยมีประวัติโรคข้อ เช่น เกาต์ หรือรูมาตอยด์

2. ปวดเข่า หัวเข่าบวมต้องประคบร้อนหรือเย็น?

อาการเข่าบวมสามารถประคบร้อนและประคบเย็นได้ ขึ้นอยู่กับระยะเวลาที่ปวดเข่า

• ประคบเย็น ในช่วง 24-48 ชั่วโมงแรก ช่วยลดอาการปวดและทำให้เส้นเลือดหดตัว ลดอาการบวม แนะนำให้ใช้เจลเย็นหรือผ้าหุ้มน้ำแข็งวางลงบนบริเวณหัวเข่าครั้งละ 20-30 นาที วันละ 2-3 ครั้ง
• ประคบร้อน หากมีอาการปวดเข่าหรือเข่าบวมนานกว่า 48 ชั่วโมงขึ้นไป ช่วยให้เส้นเลือดขยายตัวเพื่อเพิ่มการไหลเวียนของเลือด ช่วยลดอาการปวด โดยให้ใช้ผ้าชุบน้ำร้อน หรือกระเป๋าน้ำร้อนที่มีอุณหภูมิไม่เกิน 48 องศา ครั้งละ 15-20 นาที 2-3 ครั้งต่อวัน โดยให้ระวังหากมีแผลเปิดไม่ควรประคบร้อน เพราะอาจทำให้แผลอักเสบมากยิ่งขึ้นได้

อย่างไรก็ตาม หากประคบเย็นในช่วง 24-48 ชั่วโมงแรกแล้วอาการไม่ดีขึ้น แนะนำให้เข้าพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยโรค และวางแผนรักษาอย่างตรงจุด

References

National Library of Medicine (U.S.). (2025, April 15). Knee Injuries and Disorders (https://medlineplus.gov/kneeinjuriesanddisorders.html)

Edema. (2024, June 25). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/17678-swollen-knee