ปัสสาวะเป็นเลือด สัญญาณเตือนอันตรายร้ายแรงที่ไม่ควรละเลย

สีของปัสสาวะที่เป็นปกติจะมีสีออกเหลืองใส ไม่ขุ่น ไม่เป็นฟอง ไม่มีเลือดปน แต่เมื่อไหร่ที่พบว่าปัสสาวะเป็นเลือดปนออกมา มีอาการแสบขัดขณะปัสสาวะ ปวดท้อง หรือปวดหลัง นั่นอาจเป็นสัญญาณถึงความผิดปกติในระบบทางเดินปัสสาวะที่ควรเข้ารับการตรวจวินิจฉัย และเข้ารับการรักษาอย่างเหมาะสมต่อไป

Key Takeaways

• ปัสสาวะเป็นเลือด คือ อาการที่มีเลือดปะปนอยู่ในปัสสาวะ ซึ่งมีทั้งรูปแบบที่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า และรูปแบบที่จำเป็นต้องตรวจโดยการส่องกล้องจุลทรรศน์
• ปัสสาวะเป็นเลือดอาจเกิดขึ้นโดยไม่มีอาการอื่นร่วม แต่ในบางรายอาจพบอาการปวดท้อง ปวดหลัง ปัสสาวะแสบขัด ปัสสาวะลำบาก หรือกลั้นปัสสาวะไม่ได้ร่วมด้วย
• มีหลายสาเหตุที่ก่อให้เกิดอาการปัสสาวะเป็นเลือด เช่น การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ การเกิดนิ่ว เนื้องอกและมะเร็ง รวมไปถึงภาวะเลือดแข็งตัวผิดปกติ การใช้ยาบางชนิด เป็นต้น
• การรักษาอาการปัสสาวะเป็นเลือดจะเป็นการรักษาตามอาการ และสาเหตุที่ก่อให้เกิดปัสสาวะเป็นเลือด

ลักษณะไหน ถึงเรียกว่า ‘ปัสสาวะเป็นเลือด’

ปัสสาวะเป็นเลือด คือ ภาวะที่มีเม็ดเลือดแดงปะปนมากับน้ำปัสสาวะ โดยสามารถแบ่งลักษณะของปัสสาวะเป็นเลือดออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

• Microscopic Hematuria คือ กรณีที่มีเม็ดเลือดแดงปะปนมาในปัสสาวะจำนวนเล็กน้อย ผู้ป่วยอาจไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า แต่จะตรวจพบได้จากการส่องกล้องจุลทรรศน์ในน้ำปัสสาวะ
• Gross Hematuria คือ กรณีที่มีเม็ดเลือดแดงปะปนมาในปัสสาวะจำนวนมาก จนทำให้สีของปัสสาวะเปลี่ยนไปจากสีเหลืองใสเป็นสีชมพู สีแดงสด หรือสีน้ำตาล และอาจมีลิ่มเลือดปน ซึ่งปัสสาวะลักษณะนี้ผู้ป่วยสามารถสังเกตเห็นความผิดปกติได้ด้วยตาเปล่า

ปัสสาวะเป็นเลือดเป็นอาการที่ไม่ควรเพิกเฉย หากพบอาการฉี่มีเลือดปน หรือตรวจเจอเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ ควรเข้าพบแพทย์และตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม เพื่อหาสาเหตุของภาวะดังกล่าวก่อนที่จะพัฒนากลายเป็นโรคอันตรายในอนาคต

สาเหตุใดบ้างที่อาจทำให้เกิดปัสสาวะเป็นเลือด

ปัสสาวะเป็นเลือด หรือฉี่เป็นเลือดเกิดจากอวัยวะที่น้ำปัสสาวะไหลผ่านเกิดความผิดปกติ ซึ่งสามารถแบ่งสาเหตุของปัสสาวะเป็นเลือดตามบริเวณที่เกิดความผิดปกติขึ้น ดังนี้

ความผิดปกติของกระเพาะปัสสาวะ

• การติดเชื้อที่กระเพาะปัสสาวะ หรือกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
• นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
• เนื้องอกที่กระเพาะปัสสาวะ
• มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ

ความผิดปกติของท่อปัสสาวะ

• การติดเชื้อที่ท่อปัสสาวะ หรือท่อปัสสาวะอักเสบ
• ท่อปัสสาวะฉีกขาด
• มะเร็งท่อปัสสาวะ

ความผิดปกติของต่อมลูกหมาก

• ต่อมลูกหมากโต
• มะเร็งต่อมลูกหมาก

ความผิดปกติของไต

• โรคไตบางชนิด เช่น ไตอักเสบ
• นิ่วในไต
• เนื้องอกในไต
• กรวยไตอักเสบ
• มะเร็งไต

ความผิดปกติของท่อไต

• นิ่วในท่อไต
• เนื้องอกในท่อไต

ความผิดปกติอื่น ๆ

• เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
• ภาวะเลือดแข็งตัวผิดปกติ เช่น โรคเลือดออกไม่หยุด, โรคเกล็ดเลือดต่ำ,
• การใช้ยาบางชนิดที่ส่งผลต่อการแข็งตัวของเลือด เช่น ยาต้านเกล็ดเลือด ยาละลายลิ่มเลือด
• การออกกำลังกายอย่างหนัก การเกิดอุบัติเหตุจนได้รับบาดเจ็บบริเวณทางเดินปัสสาวะ

อย่างไรก็ตาม การตรวจพบปัสสาวะเป็นเลือดอาจเกิดขึ้นได้โดยไม่ทราบสาเหตุ หรือไม่สามารถระบุสาเหตุที่แน่ชัดของอาการปัสสาวะเป็นเลือดได้เช่นกัน

อาการสำคัญของปัสสาวะเป็นเลือด

ปัสสาวะเป็นเลือดอาจเกิดขึ้นโดยไม่มีอาการอื่นร่วม แต่ในบางรายอาจพบอาการร่วมสำคัญดังต่อไปนี้

• ปัสสาวะขุ่น หรือมีลิ่มเลือดปน
• ปัสสาวะแสบขัด
• ปัสสาวะลำบาก
• กลั้นปัสสาวะไม่อยู่
• ปัสสาวะมีกลิ่นเหม็น
• ปวดท้อง ปวดเอว
• มีไข้

โดยส่วนใหญ่กรณีที่มีอาการปัสสาวะเป็นเลือดร่วมกับอาการอื่น ๆ ดังกล่าว มักมีสาเหตุมาจากการอักเสบ ติดเชื้อ หรือมีการอุดตันในระบบทางเดินปัสสาวะ แต่หากมีเพียงอาการปัสสาวะเป็นเลือดเพียงอย่างเดียวอาจแสดงถึงความผิดปกติของหลอดเลือดในไต เนื้องอก หรือมะเร็ง

ปัสสาวะเป็นเลือด อาการที่ไม่ควรละเลย เพราะอาจเป็นหนึ่งในอาการโรคไตที่ต้องรีบรักษา เพื่อให้ไตสามารถใช้งานได้นานขึ้น รู้จักอาการโรคไต สังเกตไว ป้องกันไตเสียหายระยะยาว อ่านต่อได้ที่ : กว่าจะรู้ว่าเป็นโรคไต ก็อาจสายไปเสียแล้ว

ปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดปัญหาปัสสาวะเป็นเลือด

ปัสสาวะเป็นเลือดอาจเกิดขึ้นได้จากปัจจัยเสี่ยงดังต่อไปนี้

• มีประวัติการติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะเรื้อรัง
• มีประวัติใช้ยาบางชนิดเป็นประจำ เช่น ยาแก้ปวด ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• มีประวัติสัมผัสกับสารเคมีบางชนิด
• มีประวัติได้รับเคมีบำบัดบางชนิด
• มีประวัติได้รับการฉายแสงบริเวณอุ้งเชิงกราน
• การสูบบุหรี่
• มีภาวะขาดน้ำจากการดื่มน้ำไม่เพียงพอ

การวินิจฉัยผู้ป่วยปัสสาวะเป็นเลือด

ปัสสาวะเป็นเลือดสามารถพบเห็นได้ด้วยตาเปล่า และการตรวจพบเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ ซึ่งทั้งสองกรณีนั้น แพทย์จะเริ่มต้นจากการซักประวัติการรักษา โรคประจำตัว และสอบถามอาการในเบื้องต้นว่าผู้ป่วยมีอาการอื่น ๆ นอกจากปัสสาวะออกมาเป็นเลือดหรือไม่ จากนั้นจึงส่งตัวผู้ป่วยไปตรวจเพิ่มเติม ดังนี้

• การตรวจปัสสาวะ แพทย์จะขอตัวอย่างปัสสาวะของผู้ป่วย จากนั้นจะนำไปวิเคราะห์โดยการส่องกล้องจุลทรรศน์ และการตรวจวัดค่าต่าง ๆ ในน้ำปัสสาวะ
• การตรวจเลือด แพทย์จะนำตัวอย่างเลือดไปวิเคราะห์ระดับครีอะตินีน (Creatinine) ซึ่งเป็นค่าที่บ่งบอกความสามารถในการทำงานของไต และนิยมใช้ตรวจคัดกรองโรคไต
• การตรวจด้วยภาพถ่าย เช่น การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) การอัลตราซาวนด์ หรือการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อตรวจหารอยโรคภายในระบบทางเดินปัสสาวะ
• การตรวจชิ้นเนื้อไต เพื่อตรวจหาความผิดปกติของไต
• การส่องกล้องทางเดินปัสสาวะ เพื่อตรวจหาความผิดปกติในท่อปัสสาวะและกระเพาะปัสสาวะ
• การตรวจภายใน กรณีเกิดปัสสาวะเป็นเลือดในผู้หญิง เพื่อหาโรคทางนรีเวช

แนวทางการรักษาปัสสาวะเป็นเลือด

การรักษาปัสสาวะเป็นเลือดจะเป็นการรักษาตามอาการ และสาเหตุที่ก่อให้เกิดอาการปัสสาวะเป็นเลือด

• กรณีปัสสาวะเป็นเลือดจากการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
  แพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะเพื่อฆ่าเชื้อ ยาลดอาการอักเสบ รวมถึงแนะนำให้ดื่มน้ำให้มาก และดูแลสุขอนามัยให้ดี เพื่อลดการติดเชื้อซ้ำ
• กรณีปัสสาวะเป็นเลือดจากการเกิดนิ่ว
  หากอาการไม่รุนแรงสามารถใช้ยาช่วยขับนิ่วให้หลุดออกมากับการปัสสาวะได้ แต่กรณีที่นิ่วมีขนาดใหญ่มาก อาจใช้วิธีอื่นในการช่วยกำจัดนิ่ว เช่น การใช้คลื่นเสียงกระแทก (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy : ESWL) ให้ก้อนนิ่วเล็กลง การใส่สายสวนปัสสาวะ และการผ่าตัดนิ่ว
• กรณีปัสสาวะเป็นเลือดจากโรคไต ไตอักเสบ
  การรักษาจะขึ้นอยู่กับชนิดของโรคไตและระดับความรุนแรงของโรคไต หากมีอาการปัสสาวะไม่ออก อาจจ่ายเป็นยาขับปัสสาวะ หากมีการติดเชื้อ แพทย์จะจ่ายยาปฏิชีวนะ แต่หากไตอักเสบจากระบบภูมิคุ้มกันทำลายไตก็จะใช้ยากดภูมิคุ้มกัน เป็นต้น
• กรณีปัสสาวะเป็นเลือดจากเนื้องอกและมะเร็ง
  หากเป็นเนื้องอกชนิดไม่ใช่เนื้อร้าย สามารถทำการรักษาด้วยการผ่าตัดได้เลย แต่หากเป็นเนื้องอกมะเร็ง อาจต้องพิจารณาระยะมะเร็ง โดยจะมีการรักษาในรูปแบบการทำเคมีบำบัด การฉายรังสี ภูมิคุ้มกันบำบัด และการผ่าตัด

ปัสสาวะเป็นเลือด รักษาได้ที่ต้นเหตุ ที่โรงพยาบาลพระรามเก้า

อาการปัสสาวะเป็นเลือด แม้ว่าบางครั้งอาจไม่สร้างความเจ็บปวดใด ๆ ให้กับร่างกาย แต่ก็อาจเป็นสัญญาณเตือนภัยของโรคอันตราย ที่หากไม่ได้รับการรักษาโดยเร็วอาจนำมาสู่ความเสียหายภายในระบบทางเดินปัสสาวะอย่างถาวร หากพบว่าปัสสาวะมีเลือดปน หรือตรวจพบเม็ดเลือดแดงจากการตรวจสุขภาพ แนะนำให้เข้ารับการปรึกษาแพทย์เพื่อประเมินวินิจฉัย และวางแผนการรักษาที่เหมาะสมกับสาเหตุของโรคที่สุด

สถาบันโรคไต โรงพยาบาลพระรามเก้า มีบุคลากรทางการแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน พร้อมให้คำปรึกษา ตรวจวินิจฉัย และให้การรักษาโดยคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นตลอดระยะเวลารักษา

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับปัสสาวะเป็นเลือด

1. ปัสสาวะเป็นเลือด เมื่อไหร่ที่ควรพบแพทย์?

หากพบว่าปัสสาวะเป็นเลือด ในเบื้องต้นสามารถสังเกตอาการด้วยตนเองประมาณ 2-3 วัน ถ้าอาการปัสสาวะเป็นเลือดยังไม่หายไป แนะนำให้เข้าพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุต่อไป ทั้งนี้หากมีอาการปัสสาวะเป็นเลือดร่วมกับอาการอื่น ๆ เช่น อาการปวดท้องรุนแรง ปัสสาวะไม่ออก ให้รีบพบแพทย์โดยเร็วโดยไม่จำเป็นต้องรอเวลาเพื่อสังเกตอาการ

2. ปัสสาวะเป็นเลือด อันตรายถึงชีวิตหรือไม่

ปัสสาวะเป็นเลือดไม่ใช่อาการที่ส่งผลกระทบถึงชีวิตโดยตรง แต่ก็อาจเป็นสัญญาณของโรคร้าย เช่น โรคไต หรือโรคมะเร็ง ซึ่งอาจทำให้วิถีชีวิตของผู้ป่วยเปลี่ยนไปโดยสิ้นเชิง

References

Ellis, ME. (2023, April 11). Why Is There Blood in My Urine?. Healthline. https://www.healthline.com/health/urine-bloody

What it means to have red pee: Causes of blood in urine and what to do next. (n.d.). HealthPartners. https://www.healthpartners.com/blog/blood-in-urine-causes/

Hematuria. (2025, January 14). Cleveland clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15234-hematuria

Blood in urine (haematuria). (n.d.). Healthdirect. https://www.healthdirect.gov.au/blood-in-urine