อาการปวดสะโพกร้าวลงขา อีกหนึ่งสัญญาณเส้นประสาทถูกกดทับ

ในยุคปัจจุบันที่หลายคนต้องนั่งทำงานในท่าเดิมเป็นเวลานาน โดยเฉพาะการนั่งหน้าจอคอมพิวเตอร์ติดต่อกันหลายชั่วโมง อาจส่งผลให้เกิดอาการปวดเมื่อยตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย โดยหนึ่งในอาการที่พบได้บ่อยคือ การปวดสะโพกร้าวลงขา ซึ่งเป็นอาการที่สร้างความไม่สบายตัวและรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน หากปล่อยไว้อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงขึ้นได้

บทความนี้ โรงพยาบาลพระรามเก้าจะพาไปทำความรู้จักว่าปวดสะโพกร้าวลงขา มีสาเหตุมาจากอะไรได้บ้าง เพื่อให้ทุกคนสามารถป้องกันและรักษาอาการปวดเอวร้าวลงขาได้อย่างเหมาะสม

Key Takeaways

• อาการปวดสะโพกร้าวลงขาจะปวดตั้งแต่สะโพกหรือเอวลามลงไปยังขาด้านหลัง ซึ่งอาจปวดร้าวไปถึงน่องและเท้าตามทางเดินของเส้นประสาท
• อาการปวดสะโพกร้าวลงขาเกิดจากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อม หรือกระดูกสันหลังเสื่อมเคลื่อนมากดทับเส้นประสาท รวมถึงโรคกล้ามเนื้อสะโพกหนีบเส้นประสาท
• ปวดสะโพกร้าวลงขาสามารถรักษาได้หลายวิธี ทั้งจากการกายภาพบำบัดและการใช้ยา ถ้าไม่ได้ผลจึงจะใช้วิธีผ่าตัดเป็นขั้นตอนต่อไป

ปวดสะโพกร้าวลงขา เป็นอย่างไร?

อาการปวดสะโพกร้าวลงขา (Sciatica Pain) คือ อาการปวดที่เริ่มจากส่วนสะโพกหรือเอว ไล่ลงไปยังขาด้านหลัง บางรายอาจปวดไปถึงน่องและเท้า สาเหตุหลักเกิดจากการกดทับที่เส้นประสาทไซอาติก (Sciatic nerve) ซึ่งเป็นเส้นประสาทที่มีขนาดใหญ่และยาวที่สุดในร่างกายมนุษย์ โดยมีต้นกำเนิดอยู่บริเวณกระดูกสันหลังส่วนเอว (L4-L5) และส่วนกระเบนเหน็บ (Sacrum) ทอดยาวตั้งแต่สลักเพชร ก้น ต้นขาด้านหลัง น่อง ลงไปถึงฝ่าเท้า

เมื่อเส้นประสาทดังกล่าว ถูกรบกวนหรือถูกกดทับจากส่วนอื่น จะส่งผลให้เกิดอาการปวดร้าวลงขา ปวดขาข้างเดียว มีอาการชา แสบร้อน รู้สึกคล้ายโดนไฟช็อต ถ้ารุนแรงมากกล้ามเนื้อขาจะอ่อนแรงและกล้ามเนื้อขาลีบร่วมด้วย

กลุ่มอาการปวดสะโพกร้าวลงขา มาจากโรคอะไรได้บ้าง?

อาการปวดสะโพกร้าวลงขา อาจไม่ได้มีสาเหตุมาจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทตามที่หลายคนคุ้นเคยเท่านั้น แต่ยังเป็นอาการจากโรคอื่น ๆ ได้อีก ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับเส้นประสาทไซอาติก (Sciatic) โดยตรง หรือเป็นอาการปวดคล้าย ๆ กันที่มาจากกล้ามเนื้ออักเสบหรือปวดข้อก็ได้ โดยบทความนี้ขอแบ่งโรคที่ทำให้ปวดสะโพกร้าวลงขาออกเป็น 2 กลุ่มหลัก คือ

กลุ่มอาการปวดที่ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติบริเวณหลัง

• โรคกล้ามเนื้อสะโพกหนีบเส้นประสาท (Piriformis Syndrome) เกิดจากกล้ามเนื้อก้นชั้นลึก Piriformis ไปกดทับเส้นประสาทไซอาติก ทำให้ผู้ป่วยปวดสะโพกลงต้นขาด้านหลัง ปวดก้นเรื้อรัง ชาและเป็นตะคริวร่วมด้วย
• โรคข้อต่อเชิงกรานอักเสบ (SI joint arthritis) เนื่องจากเส้นเอ็นยึดข้อเชิงกรามเสื่อม ดึงรั้ง ยึดติด หรือหลวม และแนวกระดูกที่ผิดไปจากเดิม ทำให้มีอาการปวดสะโพกร้าวลงขาร่วมกับชาได้
• กล้ามเนื้อแฮมสตริงตึงหรืออักเสบ จากการใช้งานกล้ามเนื้อหลังต้นขามากเกินไป หรือได้รับบาดเจ็บจากการออกกำลังกาย ทำให้มีอาการปวดร้าวที่ใต้ก้นลงต้นขาด้านหลัง

กลุ่มอาการปวดที่เกิดจากความผิดปกติบริเวณหลัง

• โรคกระดูกสันหลังเสื่อม (Spondylosis) จากอายุที่มากขึ้น ส่งผลให้เกิดการเคลื่อนหรือมีกระดูกงอกกดทับเส้นประสาท
• โรคโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ (Spinal Stenosis) เกิดจากความเสื่อมของหมอนรองกระดูก เส้นเอ็น และข้อต่อ ทำให้มีขนาดใหญ่ขึ้น ส่งผลต่อช่องว่างภายในกระดูกสันหลังที่แคบลง จนกดทับเส้นประสาท ก่อให้เกิดอาการปวดสะโพกร้าวลงขา
• โรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท (Herniated Nucleus Palposus) เกิดจากหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อมสภาพหรือได้รับบาดเจ็บ จนเคลื่อนออกมากดทับเส้นประสาทบริเวณกระดูกสันหลังส่วนเอว (Lumbar Spine) ซึ่งอาการที่พบบ่อยคือ ปวดสะโพกร้าวลงขา อาจมีอาการชาต้นขา น่อง หรือปลายเท้าร่วมด้วย

ใครบ้างที่เสี่ยงต่ออาการปวดสะโพกร้าวลงขาได้ง่าย?

แม้อาการปวดสะโพกร้าวลงขาจะสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน แต่ก็มีคนบางกลุ่มที่พบความเสี่ยงสูงกว่าคนทั่วไป ดังนี้

• ผู้ที่มีอายุมากขึ้น ทำให้เกิดกระดูกสันหลังยุบหรือหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อมกดทับเส้นประสาทได้ง่าย ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เจ็บสะโพกร้าวลงขาบ่อย
• ผู้ที่ทำงานที่ต้องนั่งหรือยืนในท่าเดิมเป็นเวลานาน โดยเฉพาะเมื่อมีการสั่นร่วมด้วย เช่น การขับรถ หรือ การนั่งไม่ถูกท่า
• ผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือโรคอ้วนจะมีแรงกดทับที่กระดูกสันหลังสูง
• ผู้ที่สูบบุหรี่มีโอกาสกระดูกสันหลังเสื่อมไวกว่าคนปกติ
• ผู้ที่ออกกำลังกายหรือยกของหนักไม่ถูกวิธี มีความเสี่ยงจะพบอาการปวดสะโพกร้าวลงขาได้ง่าย
• ผู้ที่มีประวัติการเกิดอุบัติเหตุบริเวณหลังส่วนล่าง หรือสะโพกได้รับบาดเจ็บโดยตรง

สาเหตุของอาการปวดสะโพกร้าวลงขามีอะไรบ้าง?

เพื่อให้สามารถรักษาและป้องกันอาการนี้ได้อย่างถูกต้อง ควรทำความเข้าใจก่อนว่า มีอะไรที่เป็นสาเหตุให้เกิดอาการปวดสะโพกร้าวลงขาได้บ้าง ดังนี้

• ความผิดปกติบริเวณหลัง ได้แก่ โรคหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาท โรคกระดูกสันหลังเสื่อม กระดูกสันหลังคด และกระดูกสันหลังเคลื่อน
• การบาดเจ็บของเส้นประสาทไซอาติก จากอุบัติเหตุและการกระทบกระเทือนสะโพกโดยตรง
• โรคกล้ามเนื้อสะโพกหนีบเส้นประสาท จากการนั่งท่าเดิมเป็นเวลานาน หรือการบาดเจ็บ
• อาการปวดตึงต้นขาหลังจากกล้ามเนื้อแฮมสตริงอักเสบ
• โรคข้อต่อเชิงกรานอักเสบ (SI joint arthritis) จนไปกดเบียดเส้นประสาทไซอาติก ทำให้ปวดสะโพกร้าวลงขา
• สาเหตุอื่น ๆ ที่ทำให้ปวดสะโพกร้าวลงขา เช่น ความเครียด ซึมเศร้า วิตกกังวล ซึ่งมีผลต่อระบบประสาทและการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ

การตรวจวินิจฉัยปวดสะโพกร้าวลงขา เพื่อหาวิธีรักษาที่เหมาะสม

แรกเริ่มแพทย์ทำการซักประวัติและตรวจร่างกาย ในรายที่ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม แพทย์อาจใช้วิธีส่งตรวจเอกซเรย์ (X-ray) หรือการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อหาความผิดปกติของกระดูกสันหลังและเส้นประสาท ช่วยเพิ่มความแม่นยำในการวินิจฉัยโรคที่ทำให้เกิดอาการปวดสะโพกร้าวลงขาให้สูงขึ้น

แนวทางการรักษาปวดสะโพกร้าวลงขา ให้กลับมาเป็นปกติอีกครั้ง

การรักษาอาการปวดสะโพกร้าวลงขา ขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ โดยสามารถแบ่งวิธีรักษาได้เป็น 2 กลุ่ม ดังนี้

รักษาปวดสะโพกร้าวลงขาแบบไม่ผ่าตัด

อาการปวดสะโพกร้าวลงขาจะใช้วิธีอนุรักษนิยมหรือการรักษาแบบไม่ผ่าตัดก่อนเสมอ ยกเว้นมีข้อบ่งชี้ชัดเจน สามารถทำได้โดยทำตามข้อแนะนำต่อไปนี้

• ให้ผู้ป่วยพักผ่อนให้เต็มที่
• ทำกายภาพบำบัด เพื่อให้กล้ามเนื้อได้ยืดเหยียดและมีความแข็งแรงยิ่งขึ้น เช่น ออกกำลังกายแบบ Mckenzie exercise, ฝังเข็ม, ช็อกเวฟ หรือใช้เครื่องช่วยพยุงหลัง เป็นต้น
• ยาแก้ปวดสะโพกร้าวลงขา สามารถใช้ยาแก้ปวดทั่วไปอย่าง Paracetamol, NSAIDs, Opioids หรือใช้ยากลุ่ม Gabapentin และ Pregabalin ร่วมด้วย
• การฉีดสเตียรอยด์บริเวณช่องกระดูกสันหลัง เพื่อบรรเทาอาการปวดร้าวลงขา
• การปรับพฤติกรรม เช่น ยกของให้ถูกท่า หลีกเลี่ยงสูบบุหรี่ และออกกำลังกายสม่ำเสมอ

รักษาปวดสะโพกร้าวลงขาแบบผ่าตัด

วิธีแก้อาการปวดสะโพกร้าวลงขาที่มีสาเหตุมาจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท หรือกระดูกสันหลังเสื่อม หากรักษาด้วยวิธีอนุรักษนิยมแต่ไม่ดีขึ้น และมีข้อบ่งชี้ เช่น ขาอ่อนแรงชัดเจน ไม่สามารถควบคุมการขับถ่ายได้ แพทย์จะพิจารณาให้เข้ารับการผ่าตัด โดยใช้การผ่าตัดเเบบเปิด หรือการผ่าตัดแบบ Minimally Invasive Surgery ซึ่งเป็นการผ่าตัดผ่านกล้อง

วิธีการนี้ช่วยให้ผู้ป่วยมีแผลเล็ก เกิดความบอบช้ำน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเปิด ช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ สามารถฟื้นฟูบาดแผลและกลับไปใช้ชีวิตได้เร็วยิ่งขึ้น

ปวดสะโพกร้าวลงขา อย่าปล่อยไว้ให้ทรมาน รีบรักษาก่อนอาการรุนแรง

อาการปวดสะโพกร้าวลงขาเกิดได้จากหลายปัจจัย อาจมาจากเส้นประสาทไซอาติกถูกกดทับ หรือมีอาการบาดเจ็บอื่น ๆ เช่น กล้ามเนื้อแฮมสตริงอักเสบ หากอาการมีความรุนแรง เรื้อรัง จะส่งผลให้ขาอ่อนแรง เดินลำบาก หรือกล้ามเนื้อลีบได้

สำหรับผู้ที่กำลังมองหาโรงพยาบาลเพื่อรักษาอาการปวดสะโพกร้าวลงขาให้หายดี ขอแนะนำศูนย์กระดูกและข้อ โรงพยาบาลพระรามเก้าเอาไว้เป็นหนึ่งในทางเลือกที่น่าสนใจ เพราะที่นี่เรามีแพทย์เฉพาะทางด้านกระดูกและข้อ คอยให้คำปรึกษาพร้อมดูแลคนไข้อย่างใกล้ชิด มีอุปกรณ์ทันสมัย ครบครัน ช่วยให้วินิจฉัยอาการและรักษาได้อย่างแม่นยำ ผู้ป่วยจึงสามารถกลับมาใช้ชีวิตเป็นปกติสุขได้ในเร็ววัน

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการปวดสะโพกร้าวลงขา

ปวดสะโพกร้าวลงขาหายเองได้ไหม?

ปวดสะโพกร้าวลงขาหายเองได้ไหม? โดยส่วนใหญ่อาการปวดสะโพกร้าวลงขาที่มีสาเหตุไม่รุนแรง เช่น กล้ามเนื้ออักเสบ สามารถหายเองได้ แต่หากมีอาการต่อเนื่องเกิน 6 สัปดาห์ ควรรีบพบแพทย์ทันที

ปวดสะโพกลงขาแบบฉับพลันแก้ปัญหาอย่างไร?

หยุดกิจกรรมที่ทำอยู่ทันที หลีกเลี่ยงการนั่งหรือยืนนาน ๆ อาจประคบร้อนเพื่อลดอาการปวดตึงกล้ามเนื้อร่วมด้วย ทั้งนี้ หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 1-2 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม

References

Sciatica. (2023, May 21). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12792-sciatica

Sciatica. (2024, December 3).NHS. https://www.nhs.uk/conditions/sciatica/

Sciatica Treatment. (2024, January 14). WebMD. https://www.webmd.com/back-pain/treatment-for-sciatica