รู้ทันอาการ 'เท้าบวม' บ่งบอกปัญหาสุขภาพอะไรได้บ้าง?

‘เท้าบวม’ อาจเป็นเพียงอาการชั่วคราวที่ไม่จำเป็นต้องรักษาก็สามารถหายได้เอง แต่หลายครั้งอาการเท้าบวมก็อาจเป็นสัญญาณเตือนถึงปัญหาสุขภาพที่ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยและรักษาโดยเร็ว เพื่อลดอันตรายจากอาการแทรกซ้อนที่รุนแรง ด้วยเหตุนี้หากพบว่ามีอาการเท้าบวมไม่หาย โดยเฉพาะผู้สูงอายุ ควรรีบพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง และรับการดูแลอย่างเหมาะสม

Key Takeaways

• เท้าบวมเกิดจากหลายสาเหตุ ตั้งแต่อาการชั่วคราว เช่น การบาดเจ็บ การนั่งหรือยืนนานไป การใช้ยา ไปจนถึงอาการจากโรคอันตรายและโรคเรื้อรัง
• เท้าบวมพบได้ทุกเพศทุกวัย แต่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุจากลักษณะกิจวัตรประจำวัน และปัญหาทางสุขภาพ
• การรักษาอาการเท้าบวมขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการเท้าบวม เช่น การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การปรับการใช้ยา และการควบคุมโรคใด ๆ ที่ทำให้เกิดอาการเท้าบวม

เท้าบวมเกิดจากสาเหตุใดได้บ้าง?

อาการเท้าบวมเป็นอาการบวมที่เกิดขึ้นบริเวณเท้า โดยอาการบวมอาจลามไปถึงข้อเท้า และหน้าแข้ง สามารถเกิดขึ้นเพียงข้างเดียวหรือทั้งสองข้างก็ได้ ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้หลายสาเหตุ ตั้งแต่ภาวะที่ไม่รุนแรง ไปจนถึงความผิดปกติที่ร่างกายส่งสัญญาณเตือนอันตราย ดังนี้

• การยืนหรือนั่งในท่าเดิมเป็นเวลานาน : ทำให้เลือดไหลเวียนช้า เพิ่มโอกาสให้เกิดการคั่งของของเหลวบริเวณเท้าจนเกิดอาการบวมขึ้น
• การใช้ยาบางชนิด : ยาบางชนิดมีผลข้างเคียงทำให้เกิดอาการบวม เช่น ยาลดความดัน, ยากลุ่มสเตียรอยด์, ยากลุ่มฮอร์โมน ฯลฯ
• การทานโซเดียมหรือน้ำมากเกินไป : ทำให้ร่างกายมีน้ำส่วนเกินมากจนเกิดอาการเท้าบวมได้
• การตั้งครรภ์ : ทำให้ร่างกายมีการเปลี่ยนแปลง เช่น ฮอร์โมนเปลี่ยน มดลูกขยายตัวและกดทับหลอดเลือดดำ เพิ่มโอกาสให้ร่างกายเกิดการคั่งของของเหลวมากขึ้น
• อุบัติเหตุ : เช่น ข้อเท้าพลิก ข้อเท้าแพลง กระดูกหัก เอ็นฉีกขาด ล้วนทำให้บริเวณเท้าเกิดการอักเสบจนเท้าบวมได้ โดยจะบวมเฉพาะข้างที่ประสบอุบัติเหตุ
• การติดเชื้อ : เท้าที่เกิดการติดเชื้อจะมีอาการบวม ร้อน แดง จากการอักเสบของเนื้อเยื่อ
• โรคไต : ทำให้ร่างกายไม่สามารถขับของเหลวส่วนเกินได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ร่างกายบวมน้ำ
• Nephrotic Syndrome : กลุ่มอาการผิดปกติทางไตที่ทำให้โปรตีนรั่วออกจากปัสสาวะมาก มักมีอาการขาบวม เท้าบวมร่วมด้วย
• โรคหัวใจ : อาจเกิดขึ้นจากหัวใจไม่สามารถสูบฉีดเลือดได้สะดวก จนเลือดคั่งอยู่ที่ขาและเท้ามากขึ้น
• หลอดเลือดดำอุดตันที่ขา : ทำให้เลือดไหลเวียนกลับไม่ได้ มักจะเป็นข้างใดข้างหนึ่ง และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตหากลิ่มเลือดไปอุดตันหลอดเลือดดำที่ปอด
• โรคเบาหวาน : มักมีระบบไหลเวียนเลือดที่ไม่ดี มีโอกาสที่ของเหลวจะคั่งจนเท้าบวมได้มาก
• ภาวะบวมน้ำเหลือง : เกิดจากต่อมน้ำเหลืองอุดตัน ทำให้เกิดอาการบวมที่แขน ขา เท้า มักเป็นที่ข้างใดข้างหนึ่ง

วิธีสังเกตอาการเท้าบวม

อาการแบบไหนถึงเรียกว่าเท้าบวม? สามารถสังเกตจากอาการเหล่านี้

• เท้ามีขนาดใหญ่และบวมขึ้นกว่าปกติ ผิวหนังที่เท้าตึง รอยพับรอยย่นของผิวหนังหายไป หากมีอาการเท้าบวมเพียงข้างเดียวจะสามารถสังเกตเห็นความแตกต่างดังกล่าวได้ชัดเจนขึ้น
• ขยับเท้าได้ยากกว่าปกติ อาจมีอาการเจ็บปวดร่วมด้วยหรือไม่ก็ได้
• หากกดที่เท้าอาจเป็นรอยบุ๋มอยู่นานกว่าปกติ
• สีผิวบริเวณเท้าอาจเปลี่ยนเป็นสีแดงม่วง หรือซีดขาวในบางสาเหตุ

ทำไมผู้สูงอายุถึงเท้าบวมบ่อย?

อาการเท้าบวมเกิดขึ้นได้ทุกเพศทุกวัย แต่ที่มักพบได้บ่อย ๆ ในผู้สูงอายุเนื่องจากลักษณะกิจวัตรประจำวันที่มีการขยับตัวน้อย หรือเป็นผู้ป่วยติดเตียง ทำให้มีโอกาสที่ของเหลวจะคั่งอยู่ที่เท้าได้มากกว่าวัยอื่น ๆ ที่มีการขยับร่างกายบ่อยครั้ง

นอกจากนี้อาการเท้าบวมในผู้สูงอายุก็มักเกิดขึ้นเพราะความเสื่อมของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย จนเกิดปัญหาทางสุขภาพ เช่น โรคไต โรคหัวใจ การรับประทานยารักษาโรคที่อาจมีผลข้างเคียง แม้แต่น้ำหนักตัวมากก็เป็นอีกปัญหาของอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุเช่นกัน

อาการเท้าบวมรักษาอย่างไร

การรักษาอาการเท้าบวมขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้เกิดเท้าบวม ยกตัวอย่างเช่น

• การนั่งหรือยืนนานเกินไป ควรจะต้องปรับพฤติกรรมให้มีการเคลื่อนไหวมากขึ้น
• การบาดเจ็บ ให้ลดการใช้งานเท้า และใส่อุปกรณ์พยุงเท้า
• น้ำหนักเกิน ทานโซเดียมมาก ให้ปรับพฤติกรรมโดยการคุมอาหาร ลดโซเดียม ออกกำลังกายให้เพียงพอ
• การใช้ยา แนะนำให้ปรึกษาแพทย์เพื่อปรับยาใหม่ที่ไม่มีผลข้างเคียง
• โรคแทรกซ้อน เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคไต ที่รักษาได้โดยการควบคุมอาการโรค

เตือนภัย ‘เท้าบวม’ สัญญาณเตือนโรคร้ายที่ต้องรีบรักษา

เท้าบวมอาจเป็นอาการหนึ่งของโรคเรื้อรัง เช่น โรคไต โรคหัวใจ โรคตับ หรือภาวะอันตรายที่ต้องรีบรักษาโดยเร็ว เช่น การติดเชื้อ ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน ภาวะครรภ์เป็นพิษ ด้วยเหตุนี้หากผู้ป่วยมีอาการเท้าบวมผิดปกติ โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ ผู้ที่ตั้งครรภ์ หรือมีบาดแผลที่เท้า ควรรีบเข้ารับการตรวจวินิจฉัย และรับการรักษา เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง และรักษาสุขภาพให้ปลอดภัยในระยะยาว

‘เท้าบวม’ อาจไม่ใช่แค่เรื่องเล็ก รีบตรวจวินิจฉัย ลดโอกาสเสี่ยงภาวะแทรกซ้อนอันตราย

อาการเท้าบวมสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งจากอาการชั่วคราว ไปจนถึงเป็นสัญญาณของภาวะหรือโรคร้ายแรง ด้วยเหตุนี้จึงควรใส่ใจกับอาการเท้าบวม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้สูงอายุ ผู้ที่ตั้งครรภ์ หรือเท้ามีบาดแผลเสี่ยงติดเชื้อ หากเท้าบวมไม่หายแม้ว่าจะพักการใช้งาน หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ร่วมด้วย ให้รีบเดินทางไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาอย่างเหมาะสมโดยเร็ว

สถาบันโรคไต โรงพยาบาลพระรามเก้า มุ่งเน้นตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุโรคที่ถูกต้องและแม่นยำโดยทีมแพทย์เฉพาะทางโรคไต ร่วมกับแพทย์สาขาอื่น ๆ เป็นทีมสหวิชาชีพ พร้อมทั้งทีมบุคลากรสนับสนุน เพื่อให้การรักษาโรคมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย ให้ผู้ป่วยกลับไปใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการเท้าบวม

1. อาการเท้าบวมแบบไหนอันตราย?

เท้าบวมร่วมกับอาการผิดปกติ เช่น ปวดเท้าเฉียบพลันอย่างรุนแรง หายใจไม่อิ่ม เป็นไข้ มีประวัติเป็นโรคเรื้อรัง หรือมีประวัติลิ่มเลือดอุดตัน

2. เท้าบวมสามารถบรรเทาอาการเบื้องต้นได้อย่างไร?

ในเบื้องต้นสามารถลดเท้าบวมได้ด้วยการยกขาสูงกว่าระดับหัวใจ ลดการทานอาหารที่มีโซเดียมสูง พยายามเปลี่ยนท่านั่งท่ายืนบ่อย ๆ

References

Cadman, B. (2025, April 15). What can cause swollen feet? MedicalNewsToday. https://www.medicalnewstoday.com/articles/323265

Dunkin, MA. (2023, March 5). Swollen Ankles and Feet. WebMD. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/swollen-ankles-and-feet

Edema. (2022, May 17). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12564-edema