Nephrotic Syndrome คือโรคอะไร เด็กเป็นไหม ทำไมถึงบวม?

อาการตัวบวมอย่างผิดปกติ โดยเฉพาะรอบดวงตา ขา หรือท้อง อาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคไตที่หลายคนไม่คุ้นชื่ออย่าง Nephrotic Syndrome ซึ่งหากละเลยการรักษา ก็อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ แล้ว Nephrotic Syndrome คืออะไร? มีสาเหตุจากอะไร รักษาอย่างไร ไตอักเสบจนโปรตีนรั่วอันตรายไหม?

ไปทำความเข้าใจโรคไตชนิดนี้อย่างรอบด้าน ตั้งแต่อาการเริ่มต้น วิธีการวินิจฉัย การรักษา รวมถึงแนวทางดูแลตัวเองเมื่อมีอาการ

Key Takeaways

• Nephrotic Syndrome คือโรคที่เกิดจากความผิดปกติของหน่วยไต ทำให้มีโปรตีนรั่วในปัสสาวะ และเกิดอาการบวมตามร่างกาย
• เด็กสามารถเป็น Nephrotic Syndrome ได้ และในบางกรณีสามารถรักษาให้หายได้ถ้าได้รับการดูแลตั้งแต่เนิ่น ๆ
• อาการเริ่มต้นที่พบบ่อยคือ ตัวบวมผิดปกติ ปัสสาวะมีฟอง และอาจมีอาการเหนื่อยง่ายร่วมด้วย
• การรักษาขึ้นอยู่กับสาเหตุและอาการ เช่น การให้ยากดภูมิคุ้มกัน ยาขับปัสสาวะ และการควบคุมอาหาร
• หากไม่รักษา Nephrotic Syndrome อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น ไตวาย ลิ่มเลือดอุดตัน หรือการติดเชื้อเนื่องจากภูมิคุ้มกันต่ำ

Nephrotic Syndrome คือโรคอะไร?

Nephrotic Syndrome คือโรคที่เกิดจากความผิดปกติของไต จนบางคนเรียกรวม ๆ ว่าโรคไต โดยเฉพาะบริเวณหน่วยกรองของไตหรือที่เรียกว่า Glomerulus ซึ่งทำหน้าที่กรองของเสียและควบคุมสมดุลของโปรตีนในร่างกาย เมื่อบริเวณนี้เกิดการอักเสบหรือถูกทำลาย จะทำให้โปรตีนที่จำเป็น เช่น อัลบูมิน (Albumin) รั่วออกมากับปัสสาวะในปริมาณมากกว่าปกติ

Nephrotic Syndrome มีสาเหตุมาจากอะไรบ้าง

แม้ว่า Nephrotic Syndrome จะเป็นคำที่ใช้เรียกภาวะที่แสดงออกผ่านอาการบวมและโปรตีนรั่วในปัสสาวะ แต่เบื้องหลังของโรคนี้กลับมีที่มาแตกต่างกันไปในแต่ละราย โดยสาเหตุของโรคจะสามารถจำแนกได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้

เนโฟรติกชนิดปฐมภูมิ

กลุ่มนี้เกิดจากความผิดปกติที่ตัวเนื้อเยื่อไตโดยตรง โดยไม่ได้มีโรคอื่นเป็นสาเหตุร่วม สาเหตุที่พบบ่อยใน Nephrotic Syndrome ชนิดปฐมภูมิคือ โรค Minimal Change Disease ซึ่งพบมากในเด็ก และยังรวมถึงโรคที่มีการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างเนื้อไต เช่น Focal Segmental Glomerulosclerosis (FSGS) และ Membranous Nephropathy

นอกจากนี้ยังมีกรณีที่เด็กทารกบางรายเกิดภาวะนี้ตั้งแต่กำเนิด ซึ่งสัมพันธ์กับพันธุกรรม โดยพบได้แม้ในครอบครัวที่ไม่มีประวัติโรคไตก่อนหน้า

เนโฟรติกชนิดทุติยภูมิ

เนโฟรติกชนิดทุติยภูมิจะเกิดจากปัจจัยหรือโรคอื่น ๆ ที่ส่งผลกระทบต่อการทำงานของไต โดยมักพบในกลุ่มผู้ใหญ่หรือผู้สูงอายุ เช่น

• โรคเบาหวานที่ควบคุมไม่ได้เป็นเวลานาน
• โรคภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง เช่น SLE
• การติดเชื้อเรื้อรัง เช่น ไวรัสตับอักเสบบี มาลาเรีย หรือ HIV
• ภาวะแทรกซ้อนจากมะเร็งบางชนิด โดยเฉพาะในระบบเลือด
• ผลข้างเคียงจากยา หรือการสัมผัสสารพิษบางชนิด

หากพบในเด็กก็อาจจะมาจากสาเหตุที่แตกต่างออกไป เช่น การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันที่ไวเกินจากวัคซีน หรือพิษจากแมลง แต่มักจะพบได้น้อย

Nephrotic Syndrome มีอาการอย่างไร

อาการเริ่มต้นของ Nephrotic Syndrome คืออาการบวมตามร่างกาย ซึ่งสามารถสังเกตได้จากอาการบวมรอบดวงตา โดยเฉพาะช่วงเช้าหลังตื่นนอน ขาบวม หน้าเท้า เท้าบวม หรือแม้กระทั่งท้องบวม ในบางรายอาจมีอาการบวมทั่วทั้งร่างกาย โดยอาการบวมนี้ไม่ได้เกิดจากการบาดเจ็บหรืออักเสบเฉพาะจุด แต่เกิดจากการสูญเสียโปรตีนในร่างกาย ซึ่งเป็นผลจากอาการโปรตีนรั่วในปัสสาวะ

อีกหนึ่งอาการที่พบบ่อยคือปัสสาวะเป็นฟองผิดปกติ ซึ่งเป็นสัญญาณของการมีโปรตีนชนิดอัลบูมินหลุดออกมาทางปัสสาวะมากเกินไป และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ เช่น ปัสสาวะไม่ออก หรือปัสสาวะออกมาน้อยได้

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดจาก Nephrotic Syndrome หากปล่อยไว้นาน

โรค Nephrotic Syndrome หากปล่อยไว้โดยไม่ได้รับการรักษาก็สามารถนำไปสู่โรคแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่อาจกระทบต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาวได้ ดังนี้

• ติดเชื้อง่ายกว่าปกติ เมื่อร่างกายสูญเสียโปรตีนออกทางปัสสาวะ ระบบภูมิคุ้มกันจะอ่อนแอลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อ เช่น เยื่อบุช่องท้องอักเสบ ปอดบวม หรือแม้แต่ติดเชื้อในกระแสเลือด
• เกิดลิ่มเลือดในร่างกาย การเสียสมดุลของโปรตีนบางชนิดในเลือด ทำให้มีโอกาสเกิดลิ่มเลือดอุดตันได้ เช่น ลิ่มเลือดในขาหรือปอด ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตหากไม่รักษา
• ไขมันในเลือดสูงผิดปกติ เมื่อโปรตีนในเลือดลดลง ร่างกายจะตอบสนองโดยการพยายามสร้างโปรตีนและไขมันเพิ่มขึ้น ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์สูง ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดในอนาคต
• ไตเสื่อมหรือไตวายเรื้อรัง หากปล่อยให้เป็นโรคโปรตีนรั่วเรื้อรังโดยไม่ได้รับการควบคุม อาจทำให้ไตค่อย ๆ เสื่อมประสิทธิภาพลง จนพัฒนาเป็นไตวายเรื้อรัง และต้องรับการฟอกไตในที่สุด
• บวมน้ำเรื้อรังและขาดสารอาหาร การสูญเสียโปรตีนทำให้ร่างกายเก็บน้ำไว้มากขึ้น เกิดอาการบวมตามตัว และอาจทำให้ร่างกายดูดซึมสารอาหารได้ไม่เต็มที่ ส่งผลให้สุขภาพทรุดโทรม

Nephrotic Syndrome สามารถวินิจฉัยได้อย่างไร

การวินิจฉัย Nephrotic Syndrome เริ่มจากการตรวจร่างกายและประเมินอาการที่สังเกตได้ เช่น อาการบวมผิดปกติร่วมกับปัสสาวะเป็นฟอง จากนั้นแพทย์จะตรวจปัสสาวะเพื่อวัดระดับโปรตีน และเจาะเลือดเพื่อตรวจค่าอัลบูมินและไขมันในเลือด

เมื่อผลตรวจชี้ว่าอาจเป็นภาวะไตผิดปกติ แพทย์จะพิจารณาประวัติโรคอื่นที่เกี่ยวข้อง เช่น เบาหวาน ลูปัส หรือโรคติดเชื้อบางชนิด เพื่อหาสาเหตุเพิ่มเติม ทั้งนี้ Nephrotic Syndrome คือกลุ่มอาการที่สะท้อนถึงการทำงานผิดปกติของหน่วยกรองไต จึงอาจต้องใช้การตรวจอย่างละเอียด เช่น การตรวจแอนติบอดี หรือการเจาะชิ้นเนื้อไตในบางราย เพื่อที่จะยืนยันสาเหตุและวางแผนการรักษาได้อย่างแม่นยำ

Nephrotic Syndrome รักษาได้ด้วยวิธีไหน

การรักษาเนฟโฟรติก ซินโดรม จะมีความแตกต่างกันไปในแต่ละกรณีขึ้นอยู่กับว่าผู้ป่วยเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ ทราบสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการแล้วหรือไม่ อาการรุนแรงแค่ไหน หากอาการรุนแรงก็อาจจะมีการเสริมโปรตีนอัลบูมินโดยเฉพาะในเด็ก หรือหากทราบสาเหตุแล้วก็จะใช้ยาที่แก้ปัญหานั้น โดยเฉพาะ เช่น

• รักษาจากสาเหตุของโรคโดยตรง ซึ่งอาจทำการเจาะชิ้นเนื้อไต (renal biopsy) เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยที่ถูกต้องก่อนใช้ยา
• ยาปฏิชีวนะ ในกรณีติดเชื้อแบคทีเรีย
• ยาต้านไวรัส ในกรณีมีการติดเชื้อไวรัส
• ยาควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวาน
• ยาเฉพาะทางสำหรับโรคภูมิคุ้มกัน เช่น SLE
• การให้อัลบูมินและใช้ยาขับปัสสาวะ ในเด็กที่มีอาการบวมรุนแรง
• รักษาอาการร่วมและภาวะแทรกซ้อน
• ยาขับปัสสาวะ เช่น ฟูโรซีไมด์ ลดอาการบวม (พิจารณาเป็นรายบุคคล)
• ยาลดความดันโลหิตสูง เช่น Enalapril, Losartan
• ยาลดไขมันในเลือด เช่น Simvastatin
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น เฮพาริน หรือวาร์ฟาริน
• การใช้ยากดภูมิคุ้มกัน
• สเตียรอยด์ เช่น เพร็ดนิโซโลน (Prednisolone) เพื่อควบคุมการอักเสบของไต
• กรณีรุนแรงหรือดื้อยา อาจใช้ยาอื่นร่วม เช่น Rituximab, Cyclosporine, Cyclophosphamide
• แพทย์จะติดตามผลด้วยการตรวจเลือดและปัสสาวะอย่างสม่ำเสมอ เพื่อปรับขนาดยาให้เหมาะสม

Nephrotic Syndrome คือโรคซึ่งเกิดจากไตผิดปกติที่ควรรีบรักษา

Nephrotic Syndrome คือภาวะที่ไตทำงานผิดปกติจนทำให้โปรตีนรั่วออกทางปัสสาวะ ส่งผลให้ร่างกายบวม ภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง และเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม โดยเฉพาะในรายที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน หรือโรคภูมิคุ้มกันผิดปกติ

หากสังเกตว่าตนเองมีอาการบวม ปัสสาวะเป็นฟอง หรือรู้สึกอ่อนเพลียง่าย ควรรีบมาที่สถาบันโรคไต โรงพยาบาลพระราม 9 เพื่อปรึกษาแพทย์ ตรวจคัดกรองและรักษาอย่างถูกต้อง เพราะการดูแลตั้งแต่ระยะแรกจะช่วยลดความเสี่ยงและป้องกันภาวะไตวายได้ในระยะยาว

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ Nephrotic Syndrome

1. Nephrotic Syndrome สามารถป้องกันได้ไหม?

การป้องกันโรค Nephrotic Syndrome คือการดูแลสุขภาพทั่วไปเพื่อลดความเสี่ยง เช่น ควบคุมน้ำตาลในเลือด ความดันโลหิต ตรวจสุขภาพประจำปี และหลีกเลี่ยงการใช้ยาที่มีผลกระทบต่อไตโดยไม่จำเป็น

2. เด็กสามารถเป็น Nephrotic Syndrome ได้หรือไม่?

เด็กสามารถมีภาวะ Nephrotic Syndrome ได้เช่นกัน โดยมักเกิดจากสาเหตุที่แตกต่างจากผู้ใหญ่ และบางรายสามารถหายขาดเมื่อได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมตั้งแต่ระยะแรก

References

Cleveland Clinic. (n.d.). Nephrotic syndrome: Causes, symptoms & treatment. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/5989-nephrotic-syndrome

Kang, H., & Park, Y. (2023). Nephrotic syndrome. In StatPearls. StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470444/

National Health Service. (2023, June 14). Nephrotic syndrome in children. https://www.nhs.uk/conditions/nephrotic-syndrome/